ΣΗΜΕΙΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΚΥΘΗΡΩΝ ΣΤΗΝ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΙΤΑ/ΚΕΔΕ ΜΕ ΘΕΜΑ «ΟΙ ΔΗΜΟΙ ΩΣ ΦΟΡΕΙΣ ΣΥΝΟΧΗΣ ΚΑΙ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΝΕΟ ΕΣΠΑ»

ΣΗΜΕΙΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΚΥΘΗΡΩΝ ΣΤΗΝ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΙΤΑ/ΚΕΔΕ ΜΕ ΘΕΜΑ «ΟΙ ΔΗΜΟΙ ΩΣ ΦΟΡΕΙΣ ΣΥΝΟΧΗΣ ΚΑΙ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΝΕΟ ΕΣΠΑ», Τρίτη, 25 Μαΐου 2021

«Οι νησιωτικοί Δήμοι ως πυλώνας Περιφερειακής Ανάπτυξης –

οι προκλήσεις για την αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης και του νέου ΕΣΠΑ προς όφελος της νησιωτικής Ελλάδας»

Α) ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΝΗΣΙΩΤΙΚΩΝ ΔΗΜΩΝ

Οι νησιωτικοί Δήμοι, δηλαδή τα νησιά εν γένει, έχουν συγκεκριμένες ιδιαιτερότητες σε σχέση με την ηπειρωτική Χώρα, ιδιαιτερότητες που η Διοίκηση οφείλει καταρχήν να γνωρίζει και να αποδέχεται και στη συνέχεια να αμβλύνει με πράξεις, ενέργειες και κυρίως νομοθετικά όπως εξάλλου επιτάσσει το άρθρο 101 παρ. 4 του Συντάγματος. Οι ιδιαιτερότητες αυτές του νησιωτικού χώρου μπορούν να συνοψιστούν στα ακόλουθα:

1. Αποτελούν ευαίσθητες και δυσπρόσιτες περιοχές, ιδίως λόγω των συχνά δυσμενών καιρικών συνθηκών και του πολυήμερου συγκοινωνιακού αποκλεισμού (κυρίως στα μικρά νησιά). Το δυσπρόσιτο των νησιών οδηγεί σε αυξημένες τιμές για κάθε είδους εμπορικό προϊόν λόγω του κόστους μεταφοράς και των logistics.

2. Αντιμετωπίζουν το πρόβλημα του «πρόσκαιρου υπερπληθυσμού» κατά την τουριστική περίοδο, που δημιουργεί την αδήριτη ανάγκη αντιμετώπισης σοβαρών ζητημάτων της καθημερινότητας (καθαριότητα, ύδρευση κ.λπ.). Συνακόλουθα, ο νομοθέτης λαμβάνει υπόψη του τον μόνιμο απογεγραμμένο πληθυσμό των νησιών για την τακτική χρηματοδότηση των Δήμων (ΚΑΠ και ΣΑΤΑ) με αποτέλεσμα οι τακτικές χρηματοδοτήσεις να υπολείπονται κατά πολύ των πραγματικών αναγκών των νησιών που διογκώνονται κατά τη θερινή περίοδο λόγω των τουριστικών ροών.

3. Οι νησιωτικοί Δήμοι πάσχουν από υποστελέχωση και έλλειψη επιστημονικού και εξειδικευμένου προσωπικού, με αποτέλεσμα να αδυνατούν να παρακολουθήσουν τις τρέχουσες χρηματοδοτικές και αναπτυξιακές εξελίξεις σε σχέση με τους μεγάλους αστικούς και ηπειρωτικούς Δήμους. Δημιουργείται έτσι ένα τεράστιο αναπτυξιακό χάσμα μεταξύ των Δήμων (χερσαίοι/στελεχωμένοι vs νησιωτικοί/υποστελεχωμένοι) που επηρεάζει άμεσα το σύνολο των διοικητικών διαδικασιών αλλά και τους ίδιους τους πολίτες καθώς το χάσμα αυτό σχετίζεται άμεσα με την τοπική ανάπτυξη και τη δυνατότητα των νησιωτικών Δήμων να μελετήσουν, ωριμάσουν και εκτελέσουν χρήσιμα έργα και δράσεις υποδομής και ανάπτυξης.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στην έντυπη έκδοση της με τίτλο «Europe’s Jewels: Mountains, Islands and Sparsely populated areas» (2019), αναγνωρίζει τις ιδιαιτερότητες των νησιών και επισημαίνει ότι τα κύρια προβλήματά τους είναι τα εξής:

 Ιδιαίτερα περιβαλλοντικά ζητήματα

 Γηράσκων μόνιμος πληθυσμός

 Συνδεσιμότητα – προσβασιμότητα

Β) ΤΑΜΕΙΟ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ/ΝΕΟ ΕΣΠΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΗΣΙΑ

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζοντας τις ιδιαιτερότητες των νησιωτικών κοινωνιών αποφάσισε την υιοθέτηση στοχευμένων χρηματοδοτικών εργαλείων για τη νέα χρηματοδοτική περίοδο 2021 – 2027, μέσω της Policy Objective 5 (PO5). Στόχος της πρωτοβουλίας αυτής είναι η άρση των κάθε μορφής ανισοτήτων σε περιφερειακό επίπεδο και η κάλυψη των ουσιαστικών τοπικών αναγκών σε υποδομές και αναπτυξιακές δράσεις με έμφαση στην προστασία του περιβάλλοντος, την ισότιμη πρόσβαση στην αγορά εργασίας και την άρση των αποκλεισμών. Μέσα στην PΟ5 εντάσσεται μεταξύ άλλων και η πρωτοβουλία CLLD/LEADER που υλοποιείται ήδη στα νησιά της Αττικής μέσω του Δικτύου Δήμων Νήσων Αττικής, δηλαδή μέσω φορέα ιδιωτικού δικαίου αλλά ειδικού σκοπού (δημοσίου συμφέροντος). Η σημαντική αυτή χρηματοδοτική πρωτοβουλία δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί αποτελεσματικά εάν βασιζόταν αποκλειστικά στη λειτουργία των Δήμων.

Το Ταμείο Ανάκαμψης και το Νέο ΕΣΠΑ εντάσσονται ακριβώς σε αυτήν την λογική και αποτελούν μια μοναδική ευκαιρία (δεν ξέρω αν θα υπάρξει άλλη) για τους νησιωτικούς Δήμους προκειμένου να πραγματοποιήσουν ένα μεγάλο αναπτυξιακό άλμα προς το μέλλον καλύπτοντας τόσο τα κενά των προηγούμενων ετών και δεκαετιών όσο και τις τραγικές δημοσιονομικές επιπτώσεις της πανδημίας σε τοπικό επίπεδο.

 ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΕΡΓΑ ΥΠΟΔΟΜΗΣ:

1. Διαχείριση στερεών και υγρών αποβλήτων

2. Ύδρευση και διαχείριση υδατικών πόρων

3. Λιμενικές Υποδομές

4. Οδοποιία

5. Κτηριακή αναβάθμιση δομών υγείας και εκπαίδευσης

6. Αναπλάσεις – φωτισμοί – δημόσιος χώρος

 ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΝΕΩΝ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΩΝ ΘΕΣΕΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ  ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΗ ΝΕΟΥ ΣΕ ΗΛΙΚΙΑ ΜΟΝΙΜΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ  ΑΜΒΛΥΝΣΗ ΤΗΣ ΓΗΡΑΝΣΗΣ ΤΟΥ ΜΟΝΙΜΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΣΕ ΤΟΠΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

 ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ – ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ

 ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ ΣΤΙΣ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ: e-Υπηρεσίες, Δίκτυα 5G, εφαρμογές έξυπνης διαχείρισης δημοτικών υποδομών και δικτύων  μείωση κόστους λειτουργίας και δαπανών  εξοικονόμηση δημοτικών πόρων για αμιγώς αναπτυξιακές δράσεις

 ΘΕΣΜΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ – ΜΕΙΩΣΗ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑΣ – ΑΠΛΟΥΣΤΕΥΣΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ – ΘΩΡΑΚΙΣΗ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΤΙΚΩΝ ΔΗΜΩΝ ΚΑΙ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥΣ – ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤ΄ ΕΛΑΧΙΣΤΟΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ Τ.Α. ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΕΣΠΑ

1. Αξιοποίηση προβλέψεων Ν.4674/2020. Συστήθηκαν Αναπτυξιακοί Οργανισμοί αλλά δεν μπορούν να λειτουργήσουν. Υπήρξε δέσμευση για χρηματοδότησή τους που δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Οι Αν. Οργανισμοί αποτελούν χρήσιμα εργαλεία για την ωρίμανση μεγάλων έργων υποδομής σε σύντομο χρόνο και πρέπει να στηριχθεί η αρχική λειτουργία τους από το Κράτος.

2. Μείωση γραφειοκρατίας και διοικητικών διαδικασιών, π.χ. στην έγκριση κυκλοφοριακών ρυθμίσεων, στα λιμενικά έργα κ.λπ.  ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΕΣ!

3. Αδειοδότηση και ωρίμανση δημοτικών έργων. Αν δεν απλοποιηθεί το πλαίσιο οι νησιωτικοί Δήμοι ΔΕΝ θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν το Ταμείο Ανάκαμψης και το νέο ΕΣΠΑ. Θα πρέπει να υπάρξει άμεσα ένα νέο σύγχρονο νομικό πλαίσιο για την αδειοδότηση των δημοτικών έργων (μικρών/τοπικών, μεσαίων και μεγάλων) που θα ορίζει συγκεκριμένες διαδικασίες και κυρίως χρόνους.

4. Θεσμική θωράκιση και υποβοήθηση μικρών νησιωτικών Δήμων: α) Μη αιρετοί Αντιδήμαρχοι, β) Επιστημονικοί Συνεργάτες στα Λιμενικά Ταμεία, β) Μετακλητός ιδιαίτερος γραμματέας Δημάρχου για όλους τους Δήμους (άρθ. 162 Ν.3584/2007).

5. Απόδοση παρακρατηθέντων πόρων στους Δήμους. Οι επί σχεδόν δεκαετία παρακρατηθέντες πόροι της Τ.Α. πρέπει να επιστραφούν. Προτείνεται η επιστροφή τους σε ετήσιες δόσεις στα πρότυπα του άρθρου 27 του Ν.3756/2009. Όσο οι θεσμοθετημένοι πόροι (ΚΑΠ, ΣΑΤΑ κ.λπ.) μειώνονται, τόσο η Τ.Α. θα τίθεται στο περιθώριο της ανάπτυξης.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ:

1. Το Τ.Α. και το νέο ΕΣΠΑ αποτελούν μια μοναδική ευκαιρία για τον ελληνικό νησιωτικό χώρο προκειμένου να καλυφθεί ένα σημαντικό αναπτυξιακό κενό σε υποδομές, έργα και δράσεις που θα έχουν άμεσο όφελος στους πολίτες.

2. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ για την αξιοποίησή τους είναι η κυβερνητική παρέμβαση προκειμένου να θωρακιστούν θεσμικά και στελεχιακά οι νησιωτικοί Δήμοι, να ελαφρυνθεί ουσιαστικά το γραφειοκρατικό και πολυδαίδαλο σύστημα διοίκησης, να θεσπιστεί νέο σύστημα αδειοδότησης των έργων και να αρθούν οι ανισότητες σε σχέση με τους μεγάλους χερσαίους Δήμους, προκειμένου να μην υπάρχουν ΟΤΑ 2 ταχυτήτων.