Μάιος 1973: Το Κίνημα του Ναυτικού και η ανταρσία του Α/Τ ΒΕΛΟΣ
Το Κίνημα του Ναυτικού και το Α/Τ ΒΕΛΟΣ ανήκουν στην ιστορία της Ελλάδας και στην ιστορία του Πολεμικού Ναυτικού, της κιβωτού που συντηρεί για χιλιάδες χρόνια την Ελληνική Δημοκρατία, τον Ελληνικό Πολιτισμό, στα σκαριά του...
“Φοβάμαι τους ανθρώπους που εφτά χρόνια
έκαναν πως δεν είχαν πάρει χαμπάρι
και μια ωραία πρωία –μεσούντος κάποιου Ιουλίου–
βγήκαν στις πλατείες με σημαιάκια κραυγάζοντας
«Δώστε τη χούντα στο λαό».
Φοβάμαι τους ανθρώπους
που με καταλερωμένη τη φωλιά
πασχίζουν τώρα να βρουν λεκέδες στη δική σου”
Μανόλης Αναγνωστάκης
της Ουρανίας Πανταζίδου
Όσο απομακρυνόμαστε από τα γεγονότα τόσο περισσότερο οδηγούμεθα στη λήθη. Οι έννοιες δικτατορία, χούντα, κίνημα Ναυτικού, ανταρσία του Α/Τ ΒΕΛΟΣ, για πολλούς αρχίζουν να ξεθωριάζουν ενώ για τα νέα παιδιά πιθανόν και να είναι άγνωστες.
«Η 23η Μαΐου 1973 είχε ορισθεί ως ημερομηνία κατά την οποίαν θα εκδηλωνόταν το Κίνημα του Ναυτικού με σκοπό την ανατροπή της χούντας. Στην αντιστασιακή εκείνη δράση συμμετείχε ομάδα Αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού ενώ είχαν μυηθεί και Αξιωματικοί από την Πολεμική Αεροπορία και το Στρατό» (Σπύρος Μουστακλής).
Τα σχέδια των κινηματιών προέβλεπαν την κατάληψη της Σύρου, προκειμένου να μεταφερθεί εκεί η Εθνική Κυβέρνηση. Στο νησί υπήρχε η Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών του Στρατού, την οποίαν, αφού καταλάμβαναν θα τοποθετούσαν ως Διοικητή το Σπύρο Μουστακλή.
Ο Σπύρος Μουστακλής, ο οποίος γεννήθηκε στο Μεσολόγγι και σπούδασε στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, συμμετείχε στον εμφύλιο πόλεμο καθώς και στο Κίνημα του Ναυτικού. Το Μάιο του 1973, μετά την αποτυχημένη απόπειρα του Κινήματος του Ναυτικού, συνελήφθη από όργανα της δικτατορίας στις 22 Μαΐου 1973, φυλακίστηκε για 47 μέρες, βασανίστηκε στα κολαστήρια της ΕΑΤ/ΕΣΑ και έπειτα από βίαιο χτύπημα στην καρωτίδα έπαθε εγκεφαλικό το οποίο στη συνέχεια του προκάλεσε ολική παραλυσία. Η τραγική αυτή κατάληξη είχε σαν αποτέλεσμα το δικτατορικό καθεστώς, φοβούμενο αντιδράσεις, να μετριάσει τα βασανιστήρια των αξιωματικών που είχαν συλληφθεί. Απεβίωσε στις 28 Απριλίου 1986.
Ένα ΒΕΛΟΣ στην καρδιά της δικτατορίας
Το Α/Τ ΒΕΛΟΣ στις 23 Μαΐου 1973 συμμετείχε σε άσκηση του ΝΑΤΟ και βρισκόταν ελλιμενισμένο στο Ηράκλειο της Κρήτης μαζί με άλλα 4 πλοία της Νατοϊκής Ναυτικής Δύναμης.
Χρόνια αργότερα, ένας από τους πρωταγωνιστές της εποχής, ο Υποναύαρχος ε.α. Κωστής Γκορτζής Π.Ν. (σημαιοφόρος τότε στο Α/Τ ΒΕΛΟΣ), έγραψε τα γεγονότα όπως τα είδε και τα έζησε στο βιβλίο του «Ναύαρχος Νίκος Παππάς. Το Βέλος στην καρδιά της δικτατορίας». Καταγράφω ένα απόσπασμα από τη συνέντευξη που μου είχε παραχωρήσει για λογαριασμό του ραδιοφωνικού σταθμού της Ι.Μ. Σύρου με την ευκαιρία της κυκλοφορίας του βιβλίου:
«Οι προετοιμασίες απόπλου από το Ναύσταθμο της Σαλαμίνας στις 17 Μαΐου 1973 περιελάμβανε την παραλαβή δυσανάλογα μεγάλων, σε σχέση με τη διάρκεια της άσκησης, ποσοτήτων τροφίμων και πυρομαχικών. Η 20η Μαΐου πέρασε με συνηθισμένες ασκήσεις εν όρμω και ανταλλαγή επισκέψεων στα πλοία. Δεύτερη φορά που πάτησα σε τουρκικό πλοίο. Φιλόξενοι μέχρις παρεξήγησης. Οι Αξιωματικοί τους μια φάτσα με μας. Όλοι από την Πόλη ή τα παράλια της Μ. Ασίας. Και όλοι μ΄ έναν παππού ή γιαγιά ή προπάππου Έλληνα! Οι ναύτες τους από τη βαθιά Ανατολία, άλλη ράτσα. Κυβερνήτης τους ο Πλοίαρχος Μπιρέν, Διοικητής της Νατοϊκής Μοίρας, ως ο πιο παλιός από τους Κυβερνήτες.
21 Μαΐου, παραμονή της προγραμματισμένης εκδήλωσης του κινήματος του Ναυτικού το πλοίο δέχεται ένα περίεργο τηλεφώνημα με το συνθηματικό μήνυμα "το παιδί αρρώστησε". Οι ενδείξεις που υπήρχαν ήταν ότι το κίνημα είχε προδοθεί.
22 Μαΐου, η Νατοϊκή Μοίρα αποπλέει από την Κρήτη με προορισμό τη Γένοβα. Ο εκνευρισμός του κυβερνήτη Αντιπλοιάρχου Νίκου Παππά ανεξήγητος για τους μη γνωρίζοντες το τι συμβαίνει. Μέσα σε άσχημες καιρικές συνθήκες ο Καπετάνιος δίνει εντολή για ανεφοδιασμό των δεξαμενών του πλοίου, παρά τις αντιρρήσεις του αγγλικού πετρελαιοφόρου.
23 Μαΐου, την ώρα του δείπνου, στις 8 το βράδυ, η τηλεόραση μεταδίδει την είδηση ότι το αντιχουντικό κίνημα του Ναυτικού στην Ελλάδα από απόστρατους Αξιωματικούς κατεστάλη και 5 Αξιωματικοί είχαν συλληφθεί.
25 Μαΐου, ο Κυβερνήτης ενημερώνει το Διοικητή της ναυτικής μοίρας και το διοικητήριο του ΝΑΤΟ τις προθέσεις του να μην επιστρέψει στην Ελλάδα και να ζητήσει άσυλο σε χώρα του εξωτερικού. Δίνει εντολή για γενική κλήση. Στέκεται στο κέντρο της πρύμνης και λέει: "Αυτή τη στιγμή, Αξιωματικοί του Ναυτικού, εν ενεργεία συνάδελφοί μας βασανίζονται στις φυλακές της ΕΣΑ από την κλίκα ιδιοτελών Αξιωματικών του στρατού οι οποίοι από εξαετίας και πλέον, χρησιμοποιώντας τα όπλα που τους εμπιστεύτηκε ο ελληνικός λαός, κατέλαβαν την εξουσία για να εξυπηρετήσουν σκοπούς ξένων δυνάμεων. Η χούντα προσπαθεί να κρύψει το μέγεθος της εξέγερσης του Ναυτικού. Γι αυτό αυτή τη στιγμή φεύγουμε από τη Μοίρα του ΝΑΤΟ και κατευθυνόμαστε προς την Ιταλία όπου θα αποβιβαστώ και θα ζητήσω πολιτικό άσυλο για ν΄ αποκαλύψω την αλήθεια. Ζήτω το Έθνος! Ζήτω η Δημοκρατία! Ζήτω το Πολεμικό Ναυτικό!".
- Ζήτω, κραύγασε ξεσπώντας το πλήρωμα.
- Ζήτω και ο Βασιλεύς, ακούγεται καθυστερημένα από κάποιον Αξιωματικό.
- Ναι, ζήτω κι αυτός, του απαντάει ο καπετάνιος.
Από τον ασύρματό του εκπέμπει το ακόλουθο σήμα προς τον αρχηγό των Δυνάμεων του ΝΑΤΟ αλλά και στο Διοικητή της Μοίρας των συμπλεόντων: "Πιστοί στη συμμαχία και στον πολιτισμό των λαών μας, ο οποίος έχει θεμελιωθεί επί των αρχών της δημοκρατίας, της προσωπικής ελευθερίας και του σεβασμού των νόμων, όλοι οι Αξιωματικοί και το πλήρωμα (270 άνδρες) του πλοίου μου, ως ένας άνθρωπος, πιστοί στον δοθέντα όρκο μας, με βαθύτατη λύπη εγκαταλείπουμε τις ασκήσεις. Με τη συμπάθεια ολόκληρου του ελεύθερου κόσμου θα παλέψουμε για να επαναφέρουμε τη δημοκρατία στην Ελλάδα. Σας είναι πολύ καλά γνωστό και ιδιαιτέρως στους Αμερικανούς ότι μια συμμορία ιδιοτελών αξιωματικών επέβαλε στην Ελλάδα μια απάνθρωπη και μισητή δικτατορία προ έξι και πλέον ετών. Η σημερινή εξέγερση του Ναυτικού ανταποκρίνεται στα αισθήματα ολόκληρου του λαού της χώρας μας. Ο ελεύθερος κόσμος και ιδιαιτέρως οι χώρες του ΝΑΤΟ πρέπει ν΄ αντιληφθούν και τη διάβρωση και την καταστροφή των ενόπλων δυνάμεων στις οποίες στηρίζεται η άμυνα της νοτιοανατολικής πτέρυγας. Σκεφτείτε ότι αυτή τη στιγμή αξιωματικοί εν ενεργεία έχουν συλληφθεί και υφίστανται ταπεινώσεις και κακομεταχείριση από άλλους αξιωματικούς και στρατιώτες της Στρατιωτικής Αστυνομίας".
Ο Διοικητής της Μοίρας των πλοίων, ο Τούρκος πλοίαρχος Μπιρέν, μόλις πήρε το σήμα απάντησε: "Good luck Nick" (Καλή τύχη Νίκο). Ο Διοικητής του ΝΑΤΟ βεβαίως δεν απάντησε ποτέ…
Το πλοίο αγκυροβόλησε στο Fiumicino της Ιταλίας. Ενημερώνουν όλα τα διεθνή πρακτορεία ειδήσεων για την κατάσταση στην Ελλάδα. Η χούντα αιφνιδιάζεται. Η πράξη εκείνη προκάλεσε διεθνές ενδιαφέρον. Ο καπετάνιος, έξι Αξιωματικοί και είκοσι πέντε Υπαξιωματικοί παρέμειναν στο εξωτερικό ως πολιτικοί πρόσφυγες. Το υπόλοιπο προσωπικό, ένα μήνα μετά, επέστρεψε στην Ελλάδα με αναπληρωματικό πλήρωμα. Το Κίνημα του Ναυτικού και η θρυαλλίδα που το αποκάλυψε, ο Αντιπλοίαρχος Νίκος Παππάς με το Α/Τ ΒΕΛΟΣ - γέφυρα στη λαϊκή αντίδραση από τη Νομική έως το Πολυτεχνείο, συνέβαλαν αποφασιστικά στις διεργασίες που οδήγησαν στην πτώση της δικτατορίας και στην αποκατάσταση της Δημοκρατίας.
Το Κίνημα του Ναυτικού και το A/T ΒΕΛΟΣ ανήκουν στην ιστορία της Ελλάδας και στην ιστορία του Πολεμικού Ναυτικού, της κιβωτού που συντηρεί για χιλιάδες χρόνια την Ελληνική Δημοκρατία, τον Ελληνικό Πολιτισμό, στα σκαριά του…».
Τα ιδανικά της ελευθερίας, της ανεξαρτησίας, της ειρήνης, της αγάπης για τη ζωή και τον άνθρωπο, παραμένουν ζωντανά και θα παραμένουν ζωντανά επίκαιρα και αναλλοίωτα, όσα χρόνια και αν περάσουν.
Υ.Γ. Στον κ. Γκορτζή, που η καλή τύχη έφερε να συμπλεύσουμε στο θαλασσινό πολιτισμό. Ευπειθώς αναφέρω!
Ουρανία Πανταζίδου
Υποπλοίαρχος Π.Ν. (ε.α)
έκαναν πως δεν είχαν πάρει χαμπάρι
και μια ωραία πρωία –μεσούντος κάποιου Ιουλίου–
βγήκαν στις πλατείες με σημαιάκια κραυγάζοντας
«Δώστε τη χούντα στο λαό».
Φοβάμαι τους ανθρώπους
που με καταλερωμένη τη φωλιά
πασχίζουν τώρα να βρουν λεκέδες στη δική σου”
Μανόλης Αναγνωστάκης
της Ουρανίας Πανταζίδου
Όσο απομακρυνόμαστε από τα γεγονότα τόσο περισσότερο οδηγούμεθα στη λήθη. Οι έννοιες δικτατορία, χούντα, κίνημα Ναυτικού, ανταρσία του Α/Τ ΒΕΛΟΣ, για πολλούς αρχίζουν να ξεθωριάζουν ενώ για τα νέα παιδιά πιθανόν και να είναι άγνωστες.
«Η 23η Μαΐου 1973 είχε ορισθεί ως ημερομηνία κατά την οποίαν θα εκδηλωνόταν το Κίνημα του Ναυτικού με σκοπό την ανατροπή της χούντας. Στην αντιστασιακή εκείνη δράση συμμετείχε ομάδα Αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού ενώ είχαν μυηθεί και Αξιωματικοί από την Πολεμική Αεροπορία και το Στρατό» (Σπύρος Μουστακλής).
Τα σχέδια των κινηματιών προέβλεπαν την κατάληψη της Σύρου, προκειμένου να μεταφερθεί εκεί η Εθνική Κυβέρνηση. Στο νησί υπήρχε η Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών του Στρατού, την οποίαν, αφού καταλάμβαναν θα τοποθετούσαν ως Διοικητή το Σπύρο Μουστακλή.
Ένα ΒΕΛΟΣ στην καρδιά της δικτατορίας
Το Α/Τ ΒΕΛΟΣ στις 23 Μαΐου 1973 συμμετείχε σε άσκηση του ΝΑΤΟ και βρισκόταν ελλιμενισμένο στο Ηράκλειο της Κρήτης μαζί με άλλα 4 πλοία της Νατοϊκής Ναυτικής Δύναμης.
Χρόνια αργότερα, ένας από τους πρωταγωνιστές της εποχής, ο Υποναύαρχος ε.α. Κωστής Γκορτζής Π.Ν. (σημαιοφόρος τότε στο Α/Τ ΒΕΛΟΣ), έγραψε τα γεγονότα όπως τα είδε και τα έζησε στο βιβλίο του «Ναύαρχος Νίκος Παππάς. Το Βέλος στην καρδιά της δικτατορίας». Καταγράφω ένα απόσπασμα από τη συνέντευξη που μου είχε παραχωρήσει για λογαριασμό του ραδιοφωνικού σταθμού της Ι.Μ. Σύρου με την ευκαιρία της κυκλοφορίας του βιβλίου:
«Οι προετοιμασίες απόπλου από το Ναύσταθμο της Σαλαμίνας στις 17 Μαΐου 1973 περιελάμβανε την παραλαβή δυσανάλογα μεγάλων, σε σχέση με τη διάρκεια της άσκησης, ποσοτήτων τροφίμων και πυρομαχικών. Η 20η Μαΐου πέρασε με συνηθισμένες ασκήσεις εν όρμω και ανταλλαγή επισκέψεων στα πλοία. Δεύτερη φορά που πάτησα σε τουρκικό πλοίο. Φιλόξενοι μέχρις παρεξήγησης. Οι Αξιωματικοί τους μια φάτσα με μας. Όλοι από την Πόλη ή τα παράλια της Μ. Ασίας. Και όλοι μ΄ έναν παππού ή γιαγιά ή προπάππου Έλληνα! Οι ναύτες τους από τη βαθιά Ανατολία, άλλη ράτσα. Κυβερνήτης τους ο Πλοίαρχος Μπιρέν, Διοικητής της Νατοϊκής Μοίρας, ως ο πιο παλιός από τους Κυβερνήτες.
21 Μαΐου, παραμονή της προγραμματισμένης εκδήλωσης του κινήματος του Ναυτικού το πλοίο δέχεται ένα περίεργο τηλεφώνημα με το συνθηματικό μήνυμα "το παιδί αρρώστησε". Οι ενδείξεις που υπήρχαν ήταν ότι το κίνημα είχε προδοθεί.
22 Μαΐου, η Νατοϊκή Μοίρα αποπλέει από την Κρήτη με προορισμό τη Γένοβα. Ο εκνευρισμός του κυβερνήτη Αντιπλοιάρχου Νίκου Παππά ανεξήγητος για τους μη γνωρίζοντες το τι συμβαίνει. Μέσα σε άσχημες καιρικές συνθήκες ο Καπετάνιος δίνει εντολή για ανεφοδιασμό των δεξαμενών του πλοίου, παρά τις αντιρρήσεις του αγγλικού πετρελαιοφόρου.
23 Μαΐου, την ώρα του δείπνου, στις 8 το βράδυ, η τηλεόραση μεταδίδει την είδηση ότι το αντιχουντικό κίνημα του Ναυτικού στην Ελλάδα από απόστρατους Αξιωματικούς κατεστάλη και 5 Αξιωματικοί είχαν συλληφθεί.
25 Μαΐου, ο Κυβερνήτης ενημερώνει το Διοικητή της ναυτικής μοίρας και το διοικητήριο του ΝΑΤΟ τις προθέσεις του να μην επιστρέψει στην Ελλάδα και να ζητήσει άσυλο σε χώρα του εξωτερικού. Δίνει εντολή για γενική κλήση. Στέκεται στο κέντρο της πρύμνης και λέει: "Αυτή τη στιγμή, Αξιωματικοί του Ναυτικού, εν ενεργεία συνάδελφοί μας βασανίζονται στις φυλακές της ΕΣΑ από την κλίκα ιδιοτελών Αξιωματικών του στρατού οι οποίοι από εξαετίας και πλέον, χρησιμοποιώντας τα όπλα που τους εμπιστεύτηκε ο ελληνικός λαός, κατέλαβαν την εξουσία για να εξυπηρετήσουν σκοπούς ξένων δυνάμεων. Η χούντα προσπαθεί να κρύψει το μέγεθος της εξέγερσης του Ναυτικού. Γι αυτό αυτή τη στιγμή φεύγουμε από τη Μοίρα του ΝΑΤΟ και κατευθυνόμαστε προς την Ιταλία όπου θα αποβιβαστώ και θα ζητήσω πολιτικό άσυλο για ν΄ αποκαλύψω την αλήθεια. Ζήτω το Έθνος! Ζήτω η Δημοκρατία! Ζήτω το Πολεμικό Ναυτικό!".
- Ζήτω, κραύγασε ξεσπώντας το πλήρωμα.
- Ζήτω και ο Βασιλεύς, ακούγεται καθυστερημένα από κάποιον Αξιωματικό.
- Ναι, ζήτω κι αυτός, του απαντάει ο καπετάνιος.
Από τον ασύρματό του εκπέμπει το ακόλουθο σήμα προς τον αρχηγό των Δυνάμεων του ΝΑΤΟ αλλά και στο Διοικητή της Μοίρας των συμπλεόντων: "Πιστοί στη συμμαχία και στον πολιτισμό των λαών μας, ο οποίος έχει θεμελιωθεί επί των αρχών της δημοκρατίας, της προσωπικής ελευθερίας και του σεβασμού των νόμων, όλοι οι Αξιωματικοί και το πλήρωμα (270 άνδρες) του πλοίου μου, ως ένας άνθρωπος, πιστοί στον δοθέντα όρκο μας, με βαθύτατη λύπη εγκαταλείπουμε τις ασκήσεις. Με τη συμπάθεια ολόκληρου του ελεύθερου κόσμου θα παλέψουμε για να επαναφέρουμε τη δημοκρατία στην Ελλάδα. Σας είναι πολύ καλά γνωστό και ιδιαιτέρως στους Αμερικανούς ότι μια συμμορία ιδιοτελών αξιωματικών επέβαλε στην Ελλάδα μια απάνθρωπη και μισητή δικτατορία προ έξι και πλέον ετών. Η σημερινή εξέγερση του Ναυτικού ανταποκρίνεται στα αισθήματα ολόκληρου του λαού της χώρας μας. Ο ελεύθερος κόσμος και ιδιαιτέρως οι χώρες του ΝΑΤΟ πρέπει ν΄ αντιληφθούν και τη διάβρωση και την καταστροφή των ενόπλων δυνάμεων στις οποίες στηρίζεται η άμυνα της νοτιοανατολικής πτέρυγας. Σκεφτείτε ότι αυτή τη στιγμή αξιωματικοί εν ενεργεία έχουν συλληφθεί και υφίστανται ταπεινώσεις και κακομεταχείριση από άλλους αξιωματικούς και στρατιώτες της Στρατιωτικής Αστυνομίας".
Ο Διοικητής της Μοίρας των πλοίων, ο Τούρκος πλοίαρχος Μπιρέν, μόλις πήρε το σήμα απάντησε: "Good luck Nick" (Καλή τύχη Νίκο). Ο Διοικητής του ΝΑΤΟ βεβαίως δεν απάντησε ποτέ…
Το πλοίο αγκυροβόλησε στο Fiumicino της Ιταλίας. Ενημερώνουν όλα τα διεθνή πρακτορεία ειδήσεων για την κατάσταση στην Ελλάδα. Η χούντα αιφνιδιάζεται. Η πράξη εκείνη προκάλεσε διεθνές ενδιαφέρον. Ο καπετάνιος, έξι Αξιωματικοί και είκοσι πέντε Υπαξιωματικοί παρέμειναν στο εξωτερικό ως πολιτικοί πρόσφυγες. Το υπόλοιπο προσωπικό, ένα μήνα μετά, επέστρεψε στην Ελλάδα με αναπληρωματικό πλήρωμα. Το Κίνημα του Ναυτικού και η θρυαλλίδα που το αποκάλυψε, ο Αντιπλοίαρχος Νίκος Παππάς με το Α/Τ ΒΕΛΟΣ - γέφυρα στη λαϊκή αντίδραση από τη Νομική έως το Πολυτεχνείο, συνέβαλαν αποφασιστικά στις διεργασίες που οδήγησαν στην πτώση της δικτατορίας και στην αποκατάσταση της Δημοκρατίας.
 |
| Το πλήρωμα του Α/Τ ΒΕΛΟΣ στο Hotel Agip στη Ρώμη |
Το Κίνημα του Ναυτικού και το A/T ΒΕΛΟΣ ανήκουν στην ιστορία της Ελλάδας και στην ιστορία του Πολεμικού Ναυτικού, της κιβωτού που συντηρεί για χιλιάδες χρόνια την Ελληνική Δημοκρατία, τον Ελληνικό Πολιτισμό, στα σκαριά του…».
Τα ιδανικά της ελευθερίας, της ανεξαρτησίας, της ειρήνης, της αγάπης για τη ζωή και τον άνθρωπο, παραμένουν ζωντανά και θα παραμένουν ζωντανά επίκαιρα και αναλλοίωτα, όσα χρόνια και αν περάσουν.
Υ.Γ. Στον κ. Γκορτζή, που η καλή τύχη έφερε να συμπλεύσουμε στο θαλασσινό πολιτισμό. Ευπειθώς αναφέρω!
Ουρανία Πανταζίδου
Υποπλοίαρχος Π.Ν. (ε.α)
Πηγή: https://www.alexpolisonline.com/2018/05/45-at.html#ixzz6vtL1KHi8
Alexandroupoli Online
Δείτε βίντεο από την εκπομπή "Μηχανή του Χρόνου" για την ανταρσία του Α/Τ ΒΕΛΟΣ:
Δεν υπάρχουν σχόλια