Άπό τήν όνειρική πνευματική νιρβάνα φωτο γραφικής ένατένισης ένός ίστορικού, είδυλλιακού τόπου, τής Άγίας Πελαγίας Κυθήρων.

Γράφει ο Αναστάσιος Πήλιας

Διδακτωρ Νομικης Σχολης Πανεπιστημιου Αθηνων

Τό  ήμερολόγιο έδειχνε 30 Μαρτίου τού 1806, καί σ'ένα άπό τά 3 μικρά άγκυροβόλια τών παραλιών Ποταμού τότε, ό μεγαλύτερος ίσως  ή ρωας τής Έπανάστασης  τού  1821  άριβάριζε γιά νά καταλύσει στήν  οίκία  τών  Γιατράκων στόν Ποταμό. 
Ήταν ό  Θεόδωρος  Κολοκοτρώνης,διασωθείς άπό τήν μανία τών Τούρκων,τήν δολιότητα φιλοοθωμανών  έλλήνων   προκρίτων & τόν  πρώτο  άφορισμό τού Πατριάρχη Γρηγορίου τού Ε'. Τήν σημαδιακή  ήμερομηνία 25 Μαρτίου 1806, έφθανε  μέ  ένα  καίκι  στήν Έλαφόνησο. Παρέμεινε   έκεί  5  ήμέρες  καί  ξημερώματα Μ.Παρασκευής, άπολάμβανε  τήν άσφάλεια καί τήν θαλπωρή  τής  Ποταμίτικης κοινωνίας τών Κυθήρων.

Θά έορτάσει  τό  Πάσχα  καί  θά παραμείνει  μέχρι τόν Μαίο   τού 1806,  πού  διεκπεραιώθηκε στήν Ζάκυνθο, καταστρώνοντας σχέδια γιά  τήν σωτηρία τής Πατρίδας, μέ τούς πολλούς καί  πολύ ίκανούς Λάκωνες κλέφτες, άρματωλούς, κουρσάρους κατοίκους τότε τού Ποταμού.

Άργότερα   στόν έθνικό άγώνα τού 21 ό Ποταμός,θά πρωτοστατήσει στήν έπισιτιστική άλυσίδα άπό τό  νησί πρός τόν  Γενικό Στρατιωτικό  Διοικητή  τού  Μωριά "Γέρο τού Μωριά"μέ παξιμάδια,όσπρια παστές έλιές,παστά ψάρια κλπ.άπό τίς 3  ύποτυπώδεις κατά θεόδωρο Ζαντιώτη (Γεραντή) προβλήτες,μία έκ τών όποίων κοντά στό πολύ μικρό είκονοστάσι τής  Άγίας  Πελαγίας  όπου άνηγέρθη ό παλαιός ναός της Άγίας Πελαγίας οίκισμού μέ αύτήν τήν όνομασίαν σέ  έπίσημο διοικητικό έγγραφο τού 1897.

Οί φωτογραφίες.

1,2,Άπό τήν ψυχική νιρβάνα πού άπέπνεε ή Άγία Πελαγία τού Όκτωβρίου τού 1934 καί 1936 τού άειμνήστου Παναγιώτη Κορωναίου(Πουλάκη.)

3. Τό  νοητό  όριο ,  κατά   μπάρμπα   θοδωρή Γεραντή,  τών  έλαχίστων  ίδιοκτησιών  στό τέλος  τής   Άγγλοκρατίας,    Μεγαλοκονόμου καί λοιπών Ποταμιτών άπό Άγιο Νικόλα Λαγκάδας,   ώς  τό   σημερινό   Τελωνείο,  μέ   τούς  έλαχίστους  μονίμους  καί  ύπέρτερους   έποχικούς κατοίκους, Άγίας   Άναστασίας,  Βουνού Καψάνη,Ζαντιώτες,Σουρήδες κλπ

4. Ή Άγία Πελαγία όταν δεχόταν στήν φιλόξενη άγκαλιά της τά Flying Dolphin. 

5,6,7καί 8, άπό τήν σύγχρονη έποχή ,όχι  μιάς όχι μικρής πολίχνης, άλλά  μιάς  μεγάλης  λουτρόπολης.