ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ ΤΟ 1986:Η πιο μαύρη σελίδα στην ιστορία της NASA
Πριν από 36 χρόνια συνέβη το πιο καθοριστικό ατύχημα στην ιστορία της NASA. Στις 28 Ιανουαρίου 1986, το διαστημικό λεωφορείο Challenger εξερράγη 73 δευτερόλεπτα μετά την απογείωσή του, με αποτέλεσμα το επταμελές πλήρωμα να βρει φρικτό θάνατο.
Στο πλήρωμα το οποίο αποτελείτο από τους: Έλισον Ονιζούκα, Γκρέγκορι Τζάρβις, Τζούντιθ Ρέσνικ, Μάικλ Σμιθ, Φράνσις Σκόμπι και Ρόναλντ ΜακΝάιρ, βρισκόταν για πρώτη φορά και ένας πολίτης, η 38χρονη δασκάλα Κρίστα ΜακΌλιφ η οποία είχε επιλεγεί ανάμεσα σε 11.000 εθελοντές. Το σοκ που υπέστη η NASA και οι εταίροι της ήταν τεράστιο και χρειάστηκαν περισσότερα από δύο χρόνια για να ξαναρχίσουν οι πτήσεις μετά από εξωτερική έρευνα, επανασχεδιασμό και άλλα μέτρα που εφαρμόστηκαν.
Το πόρισμα για το δυστύχημα έδειξε πως μια ατέλεια ενός εξαρτήματος επέτρεψε στο πεπιεσμένο αέριο καύσιμο να φθάσει στο εξωτερικό του σκάφους και τελικά να αναφλέξει την τεράστια δεξαμενή υγρού υδρογόνου προκαλώντας μια τεράστια έκρηξη.
Οι πολλαπλές αλλαγές στο σχεδιασμό των ενισχυτών στερεών πυραύλων επέτρεψαν στο διαστημικό λεωφορείο να συνεχίσει με πετάει με ασφάλεια μετά το Challenger, αναφέρει σε συνέντευξή του στον ιστότοπο Space, ο Τσάρλι Πρεκούρ, πρώην αστροναύτης της NASA και βετεράνος τεσσάρων αποστολών με διαστημικό λεωφορείο, και σημερινός αντιπρόεδρος της εταιρείας συστημάτων πρόωσης Northrop Grumman.
Ο Πρεκούρ ηγείται της ομάδας που κατασκευάζει τους ενισχυτές πυραύλων για το επερχόμενο Space Launch System της NASA ή το SLS megarocket, χρησιμοποιώντας ένα σχέδιο που προέρχεται από τους ενισχυτές του διαστημικού λεωφορείου και το οποίο έχει δοκιμαστεί αυστηρά τις δεκαετίες μετά το Challenger, λέει ο Πρεκούρ.
«Αυτό αποδείχθηκε μετά από εντατική ανάπτυξη, δοκιμές επικύρωσης και ανάλυσης και την επιτυχημένη λειτουργία περισσότερων από 200 ενισχυτών, συμπεριλαμβανομένων 86 επιτυχημένων εκτοξεύσεων του διαστημικού λεωφορείου και πάνω από 40 επιτυχημένων στατικών δοκιμών. Μετά από κάθε εκτόξευση και δοκιμή, οι ενισχυτές ελέγχθηκαν διεξοδικά και επαληθεύτηκε η απόδοσή τους», είπε ο πρώην αστροναύτης.
Η τραγωδία του Challenger ενέπνευσε πολλά βιβλία, ντοκιμαντέρ και συζητήσεις, συμπεριλαμβανομένων και μιας σειράς του Netflix, το 2020.
Ένα άλλο περιστατικό που συνέβη το 2003, η καταστροφή του Columbia στο οποίο επέβαιναν επτά αστροναύτες, υποχρέωσε τη NASA να επικεντρωθεί στην ασφάλεια. Το διαστημικό λεωφορείο, μετά από περεταίρω έρευνα και επανασχεδιασμούς, επέστρεψε στον αέρα και έτσι οι αστροναύτες μπόρεσαν να ολοκληρώσουν την κατασκευή του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ISS). Αλλά το Columbia σήμανε το τέλος του διαστημικού λεωφορείου, το οποίο στα 30 χρόνια του πραγματοποίησε 135 αποστολές και αποσύρθηκε το 2011.
Ανησυχίες για την ασφάλεια εξακολουθούν να προκύπτουν κατά τη διάρκεια των επανδρωμένων αποστολών, οι οποίες απαιτούν υψηλό βαθμό φροντίδας, επειδή είναι τόσο τεχνικά περίπλοκες και ενέχουν τεράστιους κινδύνους. Οι συζητήσεις σχετικά με την ασφάλεια συνεχίζονται και σήμερα σε όλους τους χώρους της διαστημικής κοινότητας. Για παράδειγμα, η NASA έκανε δραστικές αλλαγές στην ηγεσία της το 2019, επικαλούμενη προβλήματα κόστους και χρονοδιαγράμματος που σχετίζονται με το πρόγραμμα Artemis, το οποίο στοχεύει να στείλει αστροναύτες στο φεγγάρι το 2024. Πρόκειται για ένα χρονοδιάγραμμα το οποίο ορισμένα μέλη της διαστημικής κοινότητας θεωρούν υπερβολικά φιλόδοξο. Η NASA έχει τονίσει επανειλημμένα ότι προχωρά με γρήγορο ρυθμό, αλλά με ασφάλεια πραγματοποιώντας βασικές δοκιμές, για να μεταφέρει αστροναύτες στο φεγγάρι.
Την επόμενη δεκαετία, αναμένεται ότι ιδιωτικές εταιρείες όπως η Virgin Galactic και η Blue Origin θα μεταφέρουν ανθρώπους στο διάστημα με το δικό τους διαστημικό σκάφος και θα αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που φέρνουν οι απαιτήσεις ασφάλειας για τους αστροναύτες τους και κυρίως διαστημικούς τουρίστες ή ιδιώτες. Νωρίτερα αυτήν την εβδομάδα, η Axiom Space ανακοίνωσε την πρώτη ιδιωτική αποστολή στον ISS με ένα Crew Dragon της SpaceX, το 2022, στην οποία θα συμμετέχουν τέσσερα άτομα.
Ιστορικά, και άλλες επαγγελματικές διαστημικές υπηρεσίες εκτός από τη NASA έχουν καταγράψει θανάτους ή άλλα περιστατικά κατά τη διάρκεια των διαστημικών πτήσεων.
Η NASA θυμάται ακόμη τα μαθήματα που αποκόμισε από την τραγωδία του Challenger καθώς είναι πλέον μέρος του DNA του οργανισμού, όπως είπε χαρακτηριστικά ένας ανώτερος αξιωματούχος του οργανισμού, στο Space.
«Όλοι οι οργανισμοί έχουν μια κουλτούρα η οποία μοιάζει σχεδόν με το DNA ενός οργανισμού. Έχει ιστορία και μνήμη. Παρόλο που οι άνθρωποι έρχονται και φεύγουν, αυτό το DNA μένει πάντα εκεί», δήλωσε ο Φιλ Μακάλιστερ, διευθυντής της εμπορικής ανάπτυξης διαστημικών πτήσεων της NASA.
Το τμήμα του επιβλέπει την επόμενη γενιά οχημάτων που μεταφέρουν αστροναύτες στον ISS. Η Boeing εξακολουθεί να αναπτύσσει το διαστημικό σκάφος της Starliner για να μπορέσει να μεταφέρει ανθρώπους. Η εταιρεία ελπίζει να στείλει μια δεύτερη μη επανδρωμένη αποστολή τον Μάρτιο για να εξετάσει κάποια προβλήματα του λογισμικού τα οποία προέκυψαν σε μια παρόμοια πτήση το 2019, με αποτέλεσμα η NASA να εκδώσει 80 διορθωτικές ενέργειες για το Starliner.
Σύμφωνα με έκθεση της Space News το 2018, η Boeing και η SpaceX αρχικά δυσκολεύτηκαν να ανταποκριθούν στις αυστηρές απαιτήσεις ασφαλείας της NASA που αφορούσαν το εμπορικό πλήρωμα. Τρία χρόνια αργότερα, ωστόσο, ο Μακάλιστερ λέει ότι οι εταιρείες και η NASA εστιάζουν στο να καταστήσουν το πρόγραμμα «ασφαλές, αξιόπιστο και οικονομικά αποδοτικό».
Το εμπορικό πλήρωμα συνδυάζει την κουλτούρα των εταιρειών και της NASA, πρόσθεσε ο Μακάλιστερ, ώστε να είναι αποτελεσματικό για τις ανάγκες του προγράμματος. Ανώνυμες εταιρείες όπως η SpaceX και η Boeing οφείλουν να διασφαλίσουν την κερδοφορία για τους μετόχους τους, ενώ η NASA έχει σκοπό – εν μέρει – να προωθήσει την πρόοδο σε τομείς όπως το διάστημα και η επιστήμη.
Επιπλέον, η NASA επανεξετάζει προσεκτικά όλες τις απαιτήσεις για να διασφαλίσει ότι τα εμπορικά διαστημόπλοια πληρούν τις προδιαγραφές της αποστολής, συμπεριλαμβανομένης της ασφάλειας. Η Boeing και η SpaceX ακούνε προσεκτικά, σύμφωνα με τον Μακάλιστερ, και κατά καιρούς έχουν ζητήσει να εξετάσουν τα δεδομένα από το πρόγραμμα Apollo της δεκαετίας του 1960 και του 1970, ώστε να μάθουν από την εμπειρία της NASA.
Το προσωπικό της NASA εκπαιδεύεται εντατικά, όχι για να υπαγορεύσει στους εμπορικούς εταίρους το σχεδιασμό του διαστημικού σκάφους, αλλά για να πει εάν ο σχεδιασμός ανταποκρίνεται στις ανάγκες της NASA και να προτείνει λύσεις.
«Καταφέραμε να επικοινωνήσουμε και να μεταφράσουμε αυτήν την εμπειρία του Challenger στους συνεργάτες μας, και τη σημασία του να δίνουμε προσοχή στη λεπτομέρεια και να παραμένουμε περίεργοι, που σημαίνει, να κοιτάζουμε πάντα το υλικό μας και να προσπαθούμε να καταλάβουμε τι θέλει να μας πει» , εξηγεί ο Μακάλιστερ, αναφερόμενος σε αυτό που η συγγραφέας και κοινωνιολόγος Νταιάν Βον ονομάζει «ομαλοποίηση της απόκλισης» στο βιβλίο της «The Challenger Launch Decision» (Πανεπιστήμιο του Σικάγο, 1996). Τι σημαίνει όμως αυτό;
Προβλήματα στις στεγανοποιήσεις δακτυλίου είχαν σημειωθεί στις δοκιμές και σε προηγούμενες πτήσεις του διαστημικού λεωφορείου πριν από το Challenger. Αλλά επειδή οι μηχανικοί και οι ανώτεροι αξιωματούχοι είδαν ότι δεν πρόκυπτε κάποιο σημαντικό πρόβλημα, η απόκλιση από το σχεδιασμό του λεωφορείου – το γεγονός δηλαδή ότι αυτά τα προβλήματα δεν θα έπρεπε να συμβούν – “κανονικοποιήθηκε” και τα ελαττώματα έγιναν πιο αποδεκτά. Στην πραγματικότητα όμως δεν έγιναν ποτέ πλήρως αποδεκτά. Υπήρχαν αμφιβολίες σχετικά με την απόφαση της εκτόξευσης και η έρευνα για το Challenger, όπως αυτή της Βον, αποκαλύπτει ότι ορισμένοι από τους συμμετέχοντες θεώρησαν ότι οι ανησυχίες τους είχαν υποτιμηθεί. Ένας από αυτούς ήταν και η εταιρεία στερεών πυραύλων Morton Thiokol (σήμερα μέρος της Northrop Grumman).
Σύμφωνα με τον Μακάλιστερ, σήμερα ο οργανισμός έχει θεσπίσει μια διαδικασία έτσι ώστε εάν κάποιος διαφωνεί να μπορεί να έχει πρόσβαση στον διαχειριστή. Εάν υπάρχει διαφωνία στο εμπορικό πλήρωμα, για παράδειγμα, η διαδικασία ξεκινά με πολλή συζήτηση, πολλές συναντήσεις. Στη συνέχεια, η επιτροπή ελέγχου του εμπορικού πληρώματος της NASA μαζί με την αποφασιστική ψήφο του διευθυντή προγράμματος Στιβ Στιτς, θα πάρουν την εκάστοτε απόφαση.
Εάν κάποιος εξακολουθεί να διαφωνεί, υπάρχει μια άλλη διαδικασία σε υψηλότερο οργανωτικό επίπεδο της NASA, που ονομάζεται διοικητικό συμβούλιο προγράμματος. Σε αυτήν την περίπτωση, η τελική εξουσία ανήκει στην Κάθι Λούντερς, η οποία προεδρεύει του συμβουλίου και είναι αναπληρώτρια διαχειρίστρια της NASA της Διεύθυνσης Αποστολής Ανθρώπινης Εξερεύνησης και Επιχειρήσεων.
Ο συνταξιούχος αστροναύτης διαστημικών λεωφορείων Στιβ Σμιθ διαπίστωσε τη σημασία στην ασφάλεια που δίνει η NASA όταν ξεκίνησε να εργάζεται εκεί το 1989 ως αξιωματικός ωφέλιμου φορτίου. Οι ευθύνες του τότε ήταν η φόρτωση “ωφέλιμων φορτίων” ή αντικειμένων στα διαστημικά λεωφορεία. Στη συνέχεια, ο Σμιθ επιλέχθηκε ως αστροναύτης το 1992 και πέταξε τέσσερις φορές στο διάστημα.
Ο πρώην αστροναύτης λέει ότι έμαθε κάποια πράγματα από το Challenger. Το πρώτο ήταν ο κίνδυνος της επανδρωμένης διαστημικής πτήσης, ο οποίος έπρεπε να ληφθεί υπόψη σε ό, τι έκανε η NASA. «Όταν ξεκίνησα το 1989, η ασφάλεια ήταν το νούμερο ένα θέμα σε κάθε συνάντηση», είπε.
Αυτή την προσέγγιση υιοθέτησαν και διεθνείς εταίροι, όπως ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA). Περίπου την ίδια εποχή, ο ESA ανέπτυξε ένα αυτοματοποιημένο όχημα μεταφοράς για να μεταφέρει φορτίο στο ISS. Στο πλαίσιο του προγράμματος ATV, το οποίο σταμάτησε το 2015, όλα τα οχήματα πέταξαν με επιτυχία στον διαστημικό σταθμό, φόρτωσαν ζωτικά πειράματα και εξοπλισμό και επέστρεψαν με ασφάλεια.
Άλλο ένα πράγμα που διαπίστωσε δουλεύοντας στη NASA ο Σμιθ, ήταν η έμφαση στην επικοινωνία, ειδικά αν ένας αστροναύτης ή οποιοσδήποτε άλλος δεν καταλάβαινε κάτι. «Μας ενθάρρυναν να κάνουμε ερωτήσεις. Οι αξιωματούχοι στις συνεδριάσεις της NASA πάντα ρωτούσαν αν υπήρχε κάποια διαφωνία», λέει ο Σμιθ. Μια φορά, μάλιστα ο πρώην αστροναύτης είχε εκφράσει μια ανησυχία του σχετικά με μια πτήση, κατά τη διάρκεια μιας μεγάλης συνάντησης στο Διαστημικό Κέντρο της NASA. Ο Σμιθ εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ από αυτή την πολιτική του οργανισμού που τη χρησιμοποιεί ακόμη και σήμερα στις δικές του ιδιωτικές επιχειρήσεις, με μεγάλη επιτυχία.
Ωστόσο πρόσθεσε ότι με την πάροδο του χρόνου, αυτή η έμφαση στη λεπτομέρεια στον τομέα της ασφάλειας μπορεί να μειωθεί και θα πρέπει να επιστήσουμε και πάλι την προσοχή, όπως άλλωστε έδειξε το δυστύχημα του Columbia, μια γενιά μετά το Challenger.
Σύμφωνα με το πόρισμα της ειδικής επιτροπής (CAIB) που συστάθηκε, οι αιτίες που σχετίζονται με την ασφάλεια και το τεχνικό κομμάτι είναι πολλαπλές. Κάποια ευρήματα της επιτροπής συμπίπτουν με αυτά της Επιτροπής Rogers για το Challenger.
Αυτό το ατύχημα προήλθε από ένα διαφορετικό μέρος του διαστημικού λεωφορείου, ωστόσο. Ο μονωτικός αφρός από μια εξωτερική ράμπα δεξαμενής χτύπησε την πτέρυγα του Columbia κατά τη διάρκεια της εκτόξευσης, προκαλώντας μια «παραβίαση» που τελικά οδήγησε στη διάλυση του λεωφορείου καθώς έπληξε υπερθέρμανση στην ατμόσφαιρα κατά την προσγείωση δύο εβδομάδες αργότερα, δήλωσε η CAIB. Η μοιραία αυτή αποστολή δεν ήταν η πρώτη που υπέστη απώλεια αφρού, υπενθυμίζει ο Σμιθ.
«Η κουλτούρα της ασφάλειας στη NASA ήταν απίστευτα ισχυρή ακόμη και το 2003», δήλωσε ο Σμιθ. «Αλλά αυτή είναι μια πολύ δύσκολη επιχείρηση. Είναι σχεδόν αδύνατο να είμαστε τέλειοι. Όμως εκ των υστέρων, το υλικό μας είχε δώσει στοιχεία μερικά χρόνια πριν από το δυστύχημα, αλλά όχι με τον προφανή τρόπο του Challenger».
Κάθε χρόνο, η NASA θυμάται το Columbia, το Challenger, το Apollo 1 και όλους τους άλλους αστροναύτες και κοσμοναύτες που έδωσαν τη ζωή τους για την εξερεύνηση του διαστήματος, καθώς και τα τρία σημαντικά αυτά περιστατικά της NASA πέφτουν την ίδια ημερολογιακή εβδομάδα στα τέλη Ιανουαρίου. Η φετινή έκδοση ήταν στις 28 Ιανουαρίου, την ίδια ημέρα της τραγωδίας του Challenger.
Δεν υπάρχουν σχόλια