Ανδρέας Μαριάτος για το ΤΠΣ - Φεβρουάριος 2025

Με την ενσωμάτωση των σχολίων επί των σεναρίων, παραδίδεται αυτές τις ημέρες η Α΄Φάση (Ανάλυση) της Μελέτης Πολεοδομικού Σχεδιασμού του ΤΠΣ Δήμου Κυθήρων. Πρόκειται για κείμενο 1198 σελίδων συνοδευόμενο από 107 χάρτες και σε λίγες ημέρες θα είναι επίσημα διαθέσιμο (για την ώρα επισυνάπτω λίγες χρήσιμες σελίδες). Από συζητήσεις έχω όμως την αίσθηση οτι παρά την επίσημη ενημέρωση από τον δήμαρχο και από τα τοπικά μέσα είναι αρκετοί που δεν έχουν ακριβώς αντιληφθεί τη σπουδαιότητα του ΤΠΣ ή περι τίνος ακριβώς πρόκειται.

Επιχειρώ μια σύντομη παρουσίαση:

ΤΠΣ - Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο

Τι θα καθορίσει: το πρότυπο της χωρικής οργάνωσης και ανάπτυξης και τα βασικά προγραμματικά μεγέθη, τα όρια των πολεοδομικών ενοτήτων και οικισμών, τις χρήσεις γης, τους όρους και περιορισμούς δόμησης, τις σημαντικές πολεοδομικές παρεμβάσεις, τα δίκτυα και υποδομές, την ιεράρχηση (αλλά όχι τον χαρακτηρισμό) του οδικού δικτύου και το σχεδιασμό πρόληψης και αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών και κινδύνων.

Συχνές παρανοήσεις : το ΤΠΣ δεν περιλαμβάνει σχεδιασμό μικρής κλίμακας (πχ το ρυμοτομικό του Ποταμού, την παρακαμπτήρια οδό ενός οικισμού, μια πλατεία κλπ), απλά εντοπίζει την ανάγκη, προγραμματίζει και προβλέπει οτι αυτός μπορεί να εκπονηθεί. Δεν δίνει οικονομικά κίνητρα ενίσχυσης, δεν επιλύει την στελέχωση του νοσοκομείου ή των σχολείων, δεν βγάζει δρομολόγια αστικής συγκοινωνίας, δεν προτείνει την ταχύτητα του ιντερνετ, δεν αποχαρακτηρίζει δάση, αρχαιολογικούς χώρους, δεν περιορίζει υφιστάμενες επιχειρήσεις, δεν απαλλοτριώνει ιδιοκτησίες, δεν χαρακτηρίζει (δυστυχώς) οδούς.

Ποιός το ζήτησε: η κοινή λογική. Δεν μπορεί ένας τόπος να πορεύεται στα τυφλά. Και ήρθε η στιγμή που το Ελληνικό Κράτος «αναγκάστηκε» να σχεδιάσει για το μέλλον.

Για ποιόν εκπονείται: Για τον Δήμο Κυθήρων. Παράλληλα εκπονούνται ΤΠΣ για όλους τους Δήμους που δεν διαθέτουν ήδη τέτοιο σχέδιο.

Ποιός το πληρώνει: Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης, με 742.486,80€ (πλέον Φ.Π.Α.). Επομένως όχι ο Δήμος, ούτε κάποιο Υπουργείο, ούτε καν το Ελληνικό Κράτος.

Πόσο διαρκεί η διαδικασία: Περίπου 3 έτη. 1 έτος ανάλυση (μόλις ολοκληρώθηκε), 1 έτος πρόταση, 1 έτος θεσμοθέτηση.

Από τη στιγμή που θα γίνει ΠΔ, για πόσα χρόνια διαρκεί η ισχύς του: Μέχρι να αντικατασταθεί στο υψηλότερο επίπεδο (πάλι με ΠΔ) από κάποιο άλλο σχέδιο. Το ΓΠΣ του 1987 ακόμα ισχύει (θεωρητικά τουλάχιστον, καθώς έχει καταστρατηγηθεί από το ίδιο το κράτος).

Ποιός θέτει τις προδιαγραφές: Το Υπουργείο Περιβάλλοντος (ΥΠΕΝ)

Διευκρίνιση: Κανείς δεν κάνει ότι θέλει, ακόμα δυστυχώς κι όταν είναι μια ρύθμιση αυτονόητη. Όλοι μας έχουμε άποψη για το τι χρειάζεται το τόπος μας, εν τούτοις υπάρχουν προδιαγραφές, οδηγίες και κατευθύνσεις που οι μελετητές είναι υποχρεωμένοι να ακολουθούν (πχ τα σταθερότυπα, η δασική νομοθεσία, ο «υπερκείμενος σχεδιασμός»).

Ποιός οργανώνει τη διαδικασία εκπόνησης: Το Τεχνικό Επιμελητήριο της Ελλάδας (ΤΕΕ), το οποίο λειτουργεί ως τεχνικός σύμβουλος του Υπουργείου Περιβάλλοντος - με αρμοδιότητες που παλιά ασκούνταν από το κράτος.

Ποιός το εκπονεί: Μια σύμπραξη πολλών μελετητικών γραφείων με εξωτερικούς συνεργάτες, ύστερα από διαγωνισμό που προκήρυξε το ΤΕΕ. ( Πρόκειται για τα γραφεία: ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΡΑΜΟΣΧΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Ε.Ε. – MTC ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ – ΑΙΚ. ΓΕΩΡΓΟΥΛΑ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Ε.Ε. – ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ Ε.Ε. – ΝΕΞΟΥΣ ΝΤΙΖΑΙΝ ΣΤΟΥΝΤΙΟ Ε.Ε. – ORBIS ENGINEERING ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ Ι.Κ.Ε. – ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙΤΗΣ Κ. – ΚΑΝΔΗΛΑ Θ. Ο.Ε. – ΚΑ.ΠΑ. Ο.Ε )

Διευκρίνιση: οι μελετητές είναι ιδιώτες, έχουν την πλήρη ευθύνη για τις μελέτες τους (και φυσικά κάθε νόμιμο δικαίωμα να υπερασπιστούν τα επαγγελματικά τους συμφέροντα). Έχουν υποχρέωση να λαμβάνουν υπόψιν κριτική και σχόλια αλλά δεν δεσμεύονται από τις προτάσεις μας και συντάσσουν τις μελέτες με βάση την δική τους επιστημονική τεκμηριωμένη άποψη.

Ποιός επιβλέπει τους μελετητές: Μια τριμελής επιτροπή Παρακολούθησης, Επίβλεψης και Παραλαβής (ΕΠΕΠ) στην οποία συμμετέχει εκπρόσωπος του Δήμου Κυθήρων, του Υπουργείου Περιβάλλοντος και του ΤΕΕ (ο οποίος και προεδρεύει). Η επιτροπή ελέγχει εάν οι μελέτες που παραδίδουν οι μελετητές ακολουθούν τις προδιαγραφές, τηρούν το χρονοδιάγραμμα, δικαιούνται την εκταμίευση σε κάθε φάση της πληρωμής, εάν έχει ενσωματωθεί η βούληση της κοινωνίας των πολιτών και εάν το τελικό παραδοτέο είναι σύμφωνα με το οριζόμενα.

Διευκρίνιση: τα μέλη της ΕΠΕΠ δεν μελετούν, δεν σχεδιάζουν και δεν αμοίβονται για αυτή την υπηρεσία (παρά την επί 3ετία διαρκή απασχόληση και ευθύνη).

______________________________________

Θα μου επιτρέψετε λίγο να αναφερθώ επί προσωπικού, μιας και επειδή έχω αυτό το ρόλο στην ΕΠΕΠ και για κάποιες από τις παραπάνω παρανοήσεις ξοδεύτηκε άσκοπα ενέργεια για το πρόσωπό μου. Παρακαλώ δείτε το παρακάτω βίντεο και αμέσως παρακάτω, την έκκληση που θα ήθελα να απευθύνω:

Ακόμα ελπίζω κι επιθυμώ τα ελεύθερα Κύθηρα – δεν αναφέρομαι στην παράταξη. Πρέπει όλοι να βοηθήσουμε την μικρή μας κοινωνία να αποδράσει από τις συνθήκες που την έχουν εγκλωβίσει στην ασχήμια.

Για παράδειγμα, από το παραπάνω βίντεο. Γιατί ρε μπαγάσηδες είπατε ψέματα; Ας πούμε οτι δεν υπήρχαν αποδείξεις οτι ενώ ποτέ δεν ενδιαφερθήκατε εγώ σας ενημέρωνα. Οτι δεν υπήρχαν τα βίντεο από τα Δημοτικά Συμβούλια (όπως δεν υπάρχουν οι μεταξύ μας συζητήσεις), ούτε τα emails, ούτε τα πρακτικά της επιτροπής και οτι όλοι έχουν ξεχάσει πως εδώ και 2 χρόνια όπου πατώ κι όπου σταθώ λέω σε όλους για το ΤΠΣ και την ανάγκη να συμμετέχουμε. Τι αντίκτυπο θα είχε η στάση σας σε εμένα, στην εντύπωση που έχει ο κόσμος για εμένα; Αν θα το έπαιρνα βαριά, αν έχανα πελάτες, αν θα αναγκαζόμουν να φύγω απο το νησί; Εσείς θα θέλατε να φύγω; Εγώ δεν θέλω να φύγετε εσείς - κι ο λόγος δεν είναι το δημογραφικό αλλά το ότι χαίρομαι να σας βλέπω ακόμα κι αν εσείς νιώθετε (τι αστείο....) οτι είμαστε «πολιτικοί» αντίπαλοι.

Χρειαζόμαστε όλοι περισσότερο σεβασμό στο πρόσωπο του άλλου και λιγότερη εμπιστοσύνη στα ένστικτά μας. Όταν αντιμετωπίζουμε κάτι που δεν μας συμφέρει ή που μας φοβίζει, χρειάζεται ηρεμία, αυτοπειθαρχία κι αναστοχασμός πριν εκφέρουμε δημόσια γνώμη. Τόσο για να μην κλιμακώνουμε το μίσος (πχ ο εκδότης των Κυθηραϊκών είμαι βέβαιος οτι μετάνιωσε που έβγαλε ελαφρά τη καρδία την είδηση του «ξυλοδαρμού») όσο και για την αυτοπροστασία μας (σκεφτείτε πως θα μπορούσε να αντιδράσει ένας ισχυρός όμιλος μελετητών απέναντι σε έναν απερίσκεπτο που αποκάλεσε δημόσια τη μελέτη του «σκουπίδι». Ή ένας αρχιτέκτονας όταν διαλαλεί οτι οι ξένοι των οποίων τα σπίτια αναλαμβάνει θέλουν το κακό μας).

Πίσω στο ΤΠΣ. Εύχομαι να επέλθει συμφιλίωση και επαναφορά της συζήτησης στο ουσιαστικό της πεδίο, το επιστημονικό. Εκεί που ο ειδικός μπορεί να βοηθήσει περισσότερο από τον πολιτικό, όπως φάνηκε και από τις πολλές καλές προτάσεις που κατατέθηκαν στη διαβούλευση και για τις οποίες στην επιτροπή παρακουλούθησης (ΕΠΕΠ) έλαβα ενθουσιώδη σχόλια που σε κάποια βαθμό σκέπασαν τον άκαιρο αρχικό λαϊκισμό. Διότι ήταν λίγο... άστοχες οι φήμες οτι απαξιώνεται η περιουσία μας τη στιγμή που προτείνονται επεκτάσεις (όπως της Χώρας), 18 νέα χωριά και αύξηση της δυνατότητας δόμησης στις εκτός σχεδίου περιοχές. Θεωρώ ως βασική γενεσιουργό αιτία αυτής της υπερβολικής αντίδρασης το οτι η παρουσίαση των σεναρίων ήταν τραγικά ατυχής και ανεπαρκής, με χάρτες χαμηλής ανάλυσης που περιείχαν ταυτόχρονα στοιχεία ανάλυσης και πρότασης με ένα χαοτικό τρόπο (για τον οποίο πάντως λιγότερο ευθύνονται οι μελετητές καθώς ήταν υποχρεωμένοι να ακολουθήσουν τις οδηγίες του ΥΠΕΝ). Μετέφερα στην ΕΠΕΠ το πρόβλημα, αμέσως απέστειλε σχετικό αίτημα την επομένη της παρουσίασης αλλά λόγω γραφειοκρατίας δεν κατέστη δυνατόν εντός του ασφυκτικού 5ημέρου να δοθούν στο κοινό ευανάγνωστοι θεματικοί χάρτες. Ευελπιστώ οτι αυτό θα συμβεί μέσα στην ερχόμενη εβδομάδα. Επίσης μεταφέρω την πρόθεση των μελών της ΕΠΕΠ να υποστηρίξουν τυχόν αίτημα (του Δήμου ή φορέων, ή και πολιτών) για επανάληψη της παρουσίασης του (επιλεγμένου πλέον) 2ου σεναρίου με τρόπο μεν άτυπο και εκτός προβλεπόμενης διαδικασίας αλλά ουσιαστικό ώστε οι προτάσεις να γίνουν αντιληπτές και κατανοητές από όλους μας.

Τέλος, λόγω του ρόλου μου στην επιτροπή δεν εξέφρασα ποτέ δημόσια άποψη για τα σενάρια (προσωπικά συντάσσομαι με όσους εξέφρασαν την άποψη οτι το 2ο με το 3ο είχαν πολύ μικρές διαφορές, καθώς και ότι στο 3ο υπάρχουν προτάσεις που πρέπει οπωσδήποτε

να ενταχθούν στο 2ο). Από τη στιγμή που έχει επιλεχθεί το 2ο σενάριο η συζήτηση αυτή έχει κλείσει και τώρα αυτό που έχει σημασία είναι η διαμόρφωσή του (ήδη κάποια σφάλματα όπως η συμπερίληψη βιομηχανικών αιολικών σταθμών έχουν διορθωθεί), η επίπονη διαδικασία της τροφοδοσίας των παραμέτρων της γενικής κατεύθυνσης με συγκεκριμένες τιμές και ειδικές λύσεις ώστε τα οριζόντια προβλεπόμενα μέτρα να προσαρμοστούν στις πραγματικές μας ανάγκες. Πχ πως θα διασφαλιστεί η οικοδομησιμότητα στα εκτός σχεδίου γήπεδα που σήμερα δεν κτίζονται, πως θα διαμορφωθούν οι ζώνες εκτόνωσης (όπως πολύ έξυπνα πρότειναν οι μελετητές για να παρακάμψουν την υποχρέωση μείωσης της έκτασης των οικισμών), ποιά η βιώσιμη εντόπια μορφή του αγροτουρισμού, πως θα παρακαμφθούν με νόμιμο τρόπο ρυθμίσεις που φρενάρουν τον πρωτογενή τομέα, πως θα προσελκύσουμε τουρισμό ιστιοπλοΐας όταν ο δίαυλος έχει μείνει εκτός από το Εθνικό χωροταξικό του Τουρισμού και πολλά πολλά άλλα. Αν όντως όλοι θέλουμε το καλό όλων στο νησί, ας συνεργαστούμε και ας βοηθήσουμε το έργο των ειδικών. Των ειδικών, η αφελής εποχή της κυράς μας της μαμής έχει ευτυχώς περάσει.