ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΑΝΔΡΕΑ ΣΤΑ ΚΥΘΗΡΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ ΣΤΑ ΤΕΜΠΗ

Η συντηρήτρια αρχαιοτήτων Ανδρομάχη Πεντάρβανη γράφει στο Short Stories για τα συναισθήματά της από την τραγική είδηση του δυστυχήματος στα Τέμπη, η οποία τη βρήκε στον βυζαντινό ναό του Αγίου Ανδρέα στο Λειβάδι Κυθήρων

Ταξίδεψα για πρώτη φορά στα Κύθηρα τον Φεβρουάριο του 2023. Σε μια περίοδο που ήμουν χαμένη ανάμεσα στη μητρότητα και την εργασία μου. Προσπαθούσα να ισορροπήσω βιαίως τα συναισθήματά μου απέναντι στο αυστηρό υπηρεσιακό «τελεσίγραφο».

Πριν προλάβουν να περάσουν δύο εικοσιτετράωρα, τα Κύθηρα με καλωσόρισαν στολισμένα με την άγρια χειμερινή τους φορεσιά. Ένας τόπος ξεχωριστός με αμέτρητα ξωκλήσια. Ανάμεσα σε αυτά ήταν κι ο προορισμός των εργασιών μου. O ναός του Αγίου Ανδρέα στο Λειβάδι, ένα από τα σπουδαιότερα βυζαντινά μνημεία των Κυθήρων. Κηρυγμένος ως προέχον βυζαντινό διατηρητέο μνημείο, ο Άγιος Ανδρέας διασώζει τοιχογραφίες δύο βυζαντινών στρωμάτων (10ος–13ος αι.), με ιδιαίτερα υψηλής ποιότητας το αποσπασματικά σωζόμενο δεύτερο στρώμα του 13ου αιώνα.

Οι Κυθηραίοι είναι άνθρωποι αληθινοί και ζεστοί, όπως η κυρα-Μαρία, η πνευματική φύλακας του ναού. Κάθε μέρα με τράταρε το κατιτίς, παρέα με ένα τσιπουράκι για το κρύο. Έτσι, έβρισκε την ευκαιρία, μαζί με την καλημέρα της, να τρυπώσει στον ναό για να κάνει τον σταυρό της και να πει «δύο λογάκια» στον Άγιο της παρηγοριάς της.

Η κυρα-Μαρία ήταν γυναίκα μονάχη, χήρα και χαροκαμένη μάνα, αφού ο γιος της σκοτώθηκε σε τροχαίο. «Εκείνη τη νύχτα, πριν από δέκα χρόνια, σήκωσε ο άντρας μου το τηλέφωνο και του είπαν το άσχημο μαντάτο. Εμένα δεν μου εξήγησε ποτέ το πώς και το γιατί» έλεγε πικραμένη.

Ένα πρωινό, έρχεται αλαφιασμένη, με βουρκωμένα μάτια γεμάτα αγωνία, ως να ήμουν η τελευταία της ελπίδα και μου λέει εκλιπαρώντας: «Πες μου σε παρακαλώ ότι αυτοί όλοι στις ειδήσεις λένε ψέματα». Απαντώ ψυχρά: «Δυστυχώς είναι αλήθεια».

Η κυρα-Μαρία άρχισε να κλαίει, αγκαλιαστήκαμε σφικτά στηρίζοντας η μία την άλλη σαν ένα σώμα. Κλαίγαμε γοερά σαν μια ψυχή μέσα στον βυζαντινό ναό του Αγίου Ανδρέα. Εκείνη ξαναζούσε τον πόνο του χαμού του γιου της κι εγώ ζούσα μαζί της τον πόνο του χαμού όλων αυτών των παιδιών.

ΕΚΕΙΝΗ ΞΑΝΑΖΟΥΣΕ ΤΟΝ ΠΟΝΟ ΤΟΥ ΧΑΜΟΥ ΤΟΥ ΓΙΟΥ ΤΗΣ ΚΙ ΕΓΩ ΖΟΥΣΑ ΜΑΖΙ ΤΗΣ ΤΟΝ ΠΟΝΟ ΤΟΥ ΧΑΜΟΥ ΟΛΩΝ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

Ήταν 1η Μαρτίου 2023, αυτή η μαύρη μέρα που τα Τέμπη με είχαν βρει στα Κύθηρα, στο νοτιότερο άκρο του τρίτου ποδιού της Πελοποννήσου, στη μύτη του Κάβο Μαλιά, στο σημείο που το Ιόνιο, το Αιγαίο και το Κρητικό πέλαγος συναντώνται. Εγώ μακριά από την οικογένειά μου. Αυτοί ανησυχούσαν, εγώ ανησυχούσα, κανένας δεν ένιωθε πλέον «ασφάλεια».

Υπάρχει κάτι παράδοξο με τις ουτοπίες. Εξ ορισμού είναι οι ανύπαρκτοι τόποι (ου-τόπος) ή, αλλιώς, οι ανέφικτοι στόχοι. Συμβολικά όμως, στις καρδιές των πεισμωμένων ανθρώπων, εκείνων που αρέσκονται να στέκονται απέναντι στα συγκαταβατικά δεδομένα με αμφισβήτηση, ξεκάθαρα υπάρχουν. Απλώς αποτελούν τη δύσκολη επιλογή του δύσβατου δρόμου.

Έχοντας λοιπόν αυτά στο μυαλό μου, κοίταξα κατάματα την κυρα-Μαρία και αυθόρμητα δεσμεύτηκα να δώσω τον καλύτερό μου εαυτό ώστε η εκκλησιά που έβρισκε παρηγοριά να της προσφέρει σύντομα την πολυπόθητη γαλήνη. Αυτή ήταν και η τελευταία μας συνάντηση, καθώς έκτοτε περνούσε διακριτικά και καρτερικά μόνο απ’ έξω.

Οι μέρες κυλούσαν και όλη η χώρα απ’ άκρη σ’ άκρη βρισκόταν σε πένθος. Είχε χάσει τα παιδιά της! Μια χώρα που ώθησε ένα κομμάτι της να πεθάνει σε μια σχεδία, μέσα στο αχαρτογράφητο πέλαγος. Η θλίψη, η αγωνία, ο θυμός και η οργή άρχισαν να φωλιάζουν στις καρδιές μας, ενώ εγώ εναγωνίως πάλευα με τον χρόνο και την κούραση, αναζητώντας το φως και τη γαλήνη στον δρόμο προς τα Κύθηρα.