ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΠΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ (1906 – 1975) - ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟ

Ο ζωγράφος και καθηγητής εικαστικών Ιωάννης Σπηλιόπουλος γεννήθηκε στο χωριό Δούκα της Ηλείας , από οικογένεια αγωνιστών που προερχόταν από την Δημητσάνα και είχε προσφέρει τις υπηρεσίες της στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας (1821). Στα δέκα του χρόνια του ορφάνεψε από πατέρα και μετακόμισε με την μητέρα του και τα αδέλφια του στον Πύργο , αρχίζοντας να εργάζεται βιοποριστικά , συνδυάζοντας σχολείο και εργασία , καθώς έκανε και τα πρώτα συλλαβίσματα ζωγραφικής. Η σκληρή του εργασία συνεχίστηκε στην Αθήνα λίγο αργότερα , ενώ είχε ήδη αρχίζει να ζωγραφίζει. Το εντυπωσιακό του ταλέντο εντόπισε ο Γεώργιος Ροϊλός, καθηγητής τότε της σχολής Καλών Τεχνών του Μετσοβείου Πολυτεχνείου, προτρέποντας τον να εγγραφεί στην σχολή , για να εμβαθύνει τις γνώσεις του . Στην Σχολή αμέσως ξεχώρισε αριστεύοντας , άλλα παράλληλα είχε αναπτύξει ενεργό δράση στον χώρο της Αριστεράς , με αποτέλεσμα να υποστεί ταλαιπωρίες και εξορίες (στην Γαύδο και στον Αί Στράτη) , γεγονός στο οποίο οφείλεται η καθυστέρηση αποφοίτησης του (1933) , με τιμητικό έπαινο , από το Καλλιτεχνικό Εργαστήριο , του Σπύρου Βικάτου (1932) , υπογεγραμμένο από τον Διευθυντή της Α.Σ.Κ.Τ Κωνσταντίνο Δημητριάδη και τον Γενικό Γραμματέα Σωτήριο Σκίππη .

Ιωάννης Σπηλιόπουλος.

Το σκίτσο φιλοτέχνησε ο δάσκαλός

του Γεώργιος Ιακωβίδης.

Περίοδος Καλών Τεχνών 1926-1933.

Εμφανείς ή Έμμεσες επιρροές διαφαίνονται στα έργα τις πρώτης κυρίως περιόδου , από τους δασκάλους του , Γ. Ροϊλό , Γ. Ιακωβίδη , Σπ. Βικάτο , Στ. Λάντσα , Ουμβέρτο Αργυρό , Π. Θωμόπουλο , Κ. Δημητριάδη , Κ. Παρθένη και Π. Μαθιόπουλο . Ο ζωγράφος , σύντομα ωστόσο ανέπτυξε μια δική του εκφραστική ιδιαιτερότητα , που αμέσως αναγνωρίσθηκε και επισημάνθηκε από τους καλλιτέχνες της γενιάς του , με αρκετούς εκ των οποίων διατήρησε φιλικές σχέσεις όπως π.χ με τον Φ. Ζαχαρίου , τον Τηλ. Κάνθο , τον Βρασ. Τσούχλο , τον Μαγιάση , τον Παυλίδη , τον Βαρδακώστα και τον Τσαρούχη.

Κατά την διάρκεια τις πορείας του γνωρίστηκε με επιφανείς προσωπικότητες της πνευματικής και πολιτικής ζωής της χώρας (Γρηγ. Κασσιμάτη υπουργό , Νίκο Σημηριώτη ποιητή , και Σπ. Παναγιωτόπουλο λογοτέχνη – δημοσιογράφο) , που τον βοήθησαν να προβάλει το έργο του , και να διοριστεί ως καθηγητής εικαστικών στην Μέση Εκπαίδευση (1936) .

Την πρώτη του έκθεση πραγματοποίησε το (1934) στην "Μεγάλη Βρετανία" , με εβδομήντα έργα αποσπώντας ιδιαίτερα επαινετικές κριτικές , που πολλαπλασιάστηκαν στην επόμενη του εικαστική παρουσίαση του (1937) στο Grand Hotel με εξήντα επτά έργα .

Εξαρχής επιδίωξε να διοριστεί ως καθηγητής Μέσης Εκπαίδευσης για να εξασφαλίσει το οικονομικό του μέλλον και να αφιερωθεί απερίσπαστος στην διακονία της τέχνης του. Με το Βασιλικό διάταγμα της (29-01-1936) διορίζεται στο Πρακτικό Λύκειο Αγίου Νικολάου Κρήτης ως πρωτοβάθμιος καθηγητής εικαστικών . Εκεί δίδαξε για τέσσερα χρόνια και εκεί γνωρίστηκε με την Ελευθέρια Λαδουκάκη την οποία παντρεύτηκε την (02-06-1939) και απέκτησε μαζί της τέσσερεις κόρες . Την περίοδο αυτή έρχεται στην Αθήνα για να εκθέσει εξήντα επτά πίνακες στο Grand Hotel παίρνοντας ειδική άδεια ασφαλείας από τον Αστυνομικό Διευθυντή του Αγίου Νικολάου Κρήτης Κύριο Νικήτα Κουράκο.

Κατόπιν ακολούθησαν δίσεκτα χρόνια με τον Ι. Σπηλιόπουλο να μετατίθεται δυσμενώς από το Μεταξικό καθεστώς της 4ης Αυγούστου στα Κήθυρα με το Βασιλικό διάταγμα της (26-09-1939) , στο Μικτό Γυμνάσιο για "υπηρεσιακούς λόγους" και με οδοιπορικά δικά του έχοντας προηγουμένως εμπιστευθεί προς φύλαξη εξήντα τρία από τα καλύτερα του έργα στον λογοτέχνη Σπύρο Παναγιωτόπουλο , κάτοικο Αθηνών επί τις οδού Αθηναΐδος 14 τα οποία ακόμα αγνοούνται .

Στα Κύθηρα κατέλυσε στο ξενοδοχείο του Δαπόντε , όπου διέμεναν με τις συζύγους τους , ο Γεώργιος Παπανδρέου και ο γέρο-Μερκούρης . Στα Κύθηρα παρέμεινε απομονωμένος από τον καλλιτεχνικό κόσμο δεκαεπτά ολόκληρα χρόνια , και με ειδική άδεια από τις υπηρεσίες ασφαλείας ταξίδευσε δύο φορές για λόγους υγείας στην Αθήνα. Εκλιπαρούσε φίλους , γνωστούς , συναδέλφους να του στείλουν χρώματα , μουσαμάδες , χαρτόνια. Όταν ξέμενε από υλικά ζωγράφιζε με πρωτόγονα μέσα , ακόμα και πάνω σε χαρτόκουτες , άλλα και στην πίσω επιφάνεια ζωγραφικών του έργων . Μια από τις πιο έντονες στιγμές της ζωής του , κατά την διαμονή του στα Κύθηρα , ήταν η συνάντηση του με την τότε Βασίλισσα Φρειδερίκη που επισκέφτηκε το νησί . Η Βασίλισσα έμεινε έκπληκτη με την τέχνη του βλέποντας τον πίνακα που είχε φιλοτεχνήσει , με αφορμή την επίσκεψη της με θέμα την "Φτερωτή Νίκη".

Η φτώχεια και η απομόνωση του δυνάμωσαν τον καλλιτεχνικό του οίστρο , και το δημιουργικό πάθος του. Η τέχνη του έγινε παρηγοριά διέξοδος και καταφυγή του . Ζωγράφιζε και δημιουργούσε ακατάπαυστα , και όταν δεν είχε χρώματα έγραφε ποιήματα , κείμενα , ρητά , αποφθέγματα . Τα Χρόνια των Κυθήρων ήταν τα πιο γόνιμα και πιο πλούσια εικαστικά χρόνια της ζωής του. Ήταν όμως και χρόνια πέτρινα για τον ψυχισμό του και την εικαστική του ανέλιξη , μακριά από τα νάματα της πηγής του καλλιτεχνικού του κόσμου της Αθήνας που τόσο πολύ του έλειπε.

Σκηνικά του καλλιτέχνη της 25ης Μαρτίου 1954 από την Σχολική γιορτή του Γυμνασίου Κυθήρων .

Τον Σεπτέμβριο του (1956) μετά από μεσολάβηση του Κυθήριου Υπουργού Εργασίας Γρηγ. Κασιμάτη επιτέλους ο Ι. Σπηλιόπουλος μετατίθεται στο Μεικτό Γυμνάσιο Της Σαλαμίνας όπου ήταν εγκατεστημένοι ο αδελφός του Σπύρος Σπηλιόπουλος και ο κουνιάδος του Αριστείδης Λαδουκάκης. Αμέσως οργανώνει έκθεση ζωγραφικής στο φουαγέ του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιώς από (05-01-1957) έως (25-01-1957) , σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία , ραδιοφωνική συνέντευξη της οποίας σώζεται μέχρι σήμερα . Την περίοδο (1957-1960) δίδαξε τα πρωινά στο 3ο Γυμνάσιο Θηλέων Πειραιά , και τα απογεύματα στο μικτό Γυμνάσιο Σαλαμίνας.

Υπήρξε μέλος του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος συμμετέχοντας σε ομαδικές εκθέσεις , με τελευταία την έκθεση στον Παρνασσό το (1971) , για την 150ετηρίδα της Εθνικής Εθνεγερσίας.

Με κλονισμένη την υγεία του από τις κακουχίες και έχοντας χάσει την όραση του από το ένα μάτι , φεύγει από την ζωή το (1975) σε ηλικία εξήντα εννέα ετών.

Ο Ιωάννης Σπηλιόπουλος εκτός από την ζωγραφική και την γλυπτική διακρίθηκε στην αγιογραφία και την σκηνογραφία. Η αρχή της καλλιτεχνικής σταδιοδρομίας του έγινε το (1931) φοιτητής ακόμα , όταν ο Δήμαρχος Πύργου Κύριος Κορκολής τον συστήνει στην εκκλησιαστική επιτροπή του Αγίου Αθανασίου για να εικονογραφήσει εικόνες τις οποίες φιλοτέχνησε στην αίθουσα του Δημοτικού Θεάτρου Δήμου Αθηναίων όπου προσήρχοντο νέοι καλλιτέχνες για να απεργάζονται τα καλλιτεχνικά τους έργα. Η παραχώρηση στον Ι. Σπηλιόπουλο έγινε από τον Γενικό Γραμματέα του Δήμου Αθηναίων Κύριον Νικόλαο Κρανιωτάκη μετά από παράκληση και πάλι του Δημάρχου Πύργου.

Ο Ι. Σπηλιόπουλος έχει εικονογραφήσει από το (1931-1934) στον Άγιο Αθανάσιο Πύργου τις κάτωθι αγιογραφίες :

1. Παντοκράτορας (τοιχογραφία–Βυζαντινή τέχνη).

2. Τέσσερεις Ευαγγελιστές στην βάση του τρούλου (μουσαμάς-Βυζαντινή τέχνη).

3. Οκτώ Απόστολοι επί της τετραπλεύρου του τρούλου (μουσαμάς-Βυζαντινή τέχνη).

4. Δυο Προφήτες δια τον Καλλωπισμό του εσωτερικού του κουμπέ του άνω Ναού ( μουσαμάς-Βυζαντινή τέχνη) οι οποίες εικόνες έγιναν με δαπάνη της Κυρίας Αργυρής Κάζογλη.

Επίσης ζωγράφισε εικόνες στην Ιερά Μονή Σκαφιδιάς και παράλληλα παρέδιδε μαθήματα αγιογραφίας στους Μοναχούς , Μακάριο , Ησαΐα , Αρσένιο και Γερμανό , καθώς και αγιογραφίες στην εκκλησία του χωρίου Φλώκα Ηλίας μετά από μεσολάβηση του Επιχώριου Μητροπολίτη Αντώνιου. Φιλοτέχνησε ακόμα τις οικίες των επιφανών οικογενειών της Ηλείας, Λάτση και Μερκούρη καθώς και το πορτρέτο της Κυρίας Μερκούρη η οποία τον φιλοξένησε για αρκετό καιρό στο κτήμα της. Το εργαστήριο του στον Πύργο ήταν στην οδό Ιωάννου Λιούρδη στην οικία του Νικολάου Ματσούκα. Επίσης στον Πύργο φιλοτέχνησε το εξώφυλλο του πρώτου Φιλολογικού περιοδικού <<Αυγή>> με το οποίο συνεργαζόταν και στην Αθήνα επί τρία έτη συνεργαζόταν με την εφημερίδα <<Παρόν>> του Τάκη Πικραμένου.

Διακόσμησε οικίες στην Αθήνα στον Πειραιά , στον Κεραμεικό , στην Δράμα , στην Καβάλα και στην Θεσσαλονίκη . Σκηνογράφησε σε διάφορα θέατρα της Αθήνας , στις εκδηλώσεις της Α.Σ.Κ.Τ και στις σχολικές εορτές όπου υπηρέτησε ως καθηγητής. Έργα του επίσης υπάρχουν στις εκκλησίες των Κυθήρων , Άγιος Χαράλαμπος , Άγιος Σώστης , Αγία Ελέσα , και τους κτητορικούς ναούς του άρχοντα Διονυσίου Καλούτση .

Στην Σαλαμίνα με την υποστήριξη του Παππά-Ιερόθεου Τσάμη , του Παππά-Νικολή Κωνσταντινίδη, και του Παππά-Κώστα Πάπιστα ζωγράφισε φορητές εικόνες στους ενοριακούς ναούς της. Επίσης ο Ι. Σπηλιόπουλος ζωγράφισε τον Παντοκράτορα και τους Ευαγγελιστές στον Άγιο Νικόλαο Σαλαμίνας με δαπάνη της Κυρίας Μαυράκη.

Έργα του υπάρχουν στο Υπουργείο Παιδείας , στο Υπουργείο Εργασίας στην Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων , στο Δημαρχείο της Αθήνας , στην περιφέρεια Πειραιά , στο Λαογραφικό Μουσείο του Δήμου Σαλαμίνας , στο Λάτσειο Δημοτικό Μέγαρο Πύργου , στο Πνευματικό Κέντρο Αγίου Νικολάου Κρήτης , στον Κυθηραϊκό Σύνδεσμο Αθηνών , στην ιδιωτική συλλογή του Σπύρου Παναγιωτόπουλου και σε συλλέκτες στην Ιταλία , την Γερμανία , την Αυστραλία και σε πολλά μέρη της Ελλάδος.

Την τελευταία δεκαετία η οικογένεια του ξεκίνησε ένα αγώνα ανάδειξης και αναγνώρισης του πνευματικού του έργου με την δημιουργία εκθέσεων που ξεκίνησαν από την Σαλαμίνα (2002) , τα Κύθηρα (2004) , τον Πύργο (2005) και το (2006) με την συνεργασία του Υπουργείου Πολιτισμού , της Νομαρχίας Πειραιά , του Δήμου Αθηναίων και του Δήμου Αγίου Νικολάου Κρήτης πραγματοποιήθηκαν τρείς εκθέσεις ζωγραφικής τιμώντας τα εκατό χρόνια από την γέννηση του οι οποίες σημείωσαν μεγάλη επιτυχία.

Ομαδικές εκθέσεις :

1. Συμμετείχε ως φοιτητής σε ομαδικές εκθέσεις της Α.Σ.Κ.Τ.

2. Σε εκθέσεις του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος του οποίου ήταν μέλος μέχρι το 1975 , έτος που απεβίωσε .

3. Στην 23η Πανελλήνια Έκθεση Θαλασσογραφίας στην Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά (2004) .

4. Στην Έκθεση της Δημοτικής Πινακοθήκης Αθηνών τον Οκτώβριο του 2011 η οποία παρουσίασε στο κοινό διακόσια έργα που καταγράφουν την πορεία της Νεοελληνικής Τέχνης από τον Ακαδημαϊσμό του Μονάχου έως της σύγχρονες αναζητήσεις.

ΠΙΝΑΚΕΣ

Εξωκλήσια των Κυθήρων

Αλλοι πίνακες

Γυμνασιάρχης Γυμνασίου Σαλαμίνας .Ιωάννης Γαλετάκης 1958.

Αλέξανδρος Λιουλης. Ελαιογραφία σε ξύλο φιλοτεχνημένη από τον εικαστικό Ιωάννη Σπηλιοπουλο στα τέλη της δεκαετίας του 1950 .Είναι δωρισμενο από τη σύζυγό του Ελευθερία Σπηλιοπούλου στο Λαογραφικό Μουσείο του Δήμου Σαλαμίνος.

Ελαιογραφία σε ξύλο.Ο κος Τριανταφύλλου Γυμνασιάρχης του 3ου Θηλέων Πειραιά.

Αναστασία Κουτράκη.Θραψανό Πεδιάδος Ηρακλείου Κρήτης .Ιούνιος 1939.

Η γιαγιά της συζύγου του ζωγράφου Ελευθερίας Λαδουκάκη.

Άγιος Νικόλαος Κρήτης.Μαθήτρια του Πρακτικού Λυκείου.

Περίοδος 1936-1939.

Κύθηρα 1939-1956.Ελαιογραφία σε ξύλο.1,30χ80.

Η Εριφύλη,μαθήτρια του Γυμνασίου Κυθήρων.

Ασθενής στρατιώτης του 1940.Ελαιογραφία σε ξύλο, το οποίο φιλοτεχνήθηκε στο μέτωπο.

Το σπίτι όπου κατέλυσε ο Ελευθέριος Βενιζέλος σε ηλικία 2,5 ετών στην Χώρα των Κυθήρων.

Ελαιογραφία σε ξύλο.50χ1,20.

Ανήκει στην μόνιμη συλλογή του Δήμου Αθηναίων.

Μια σπάνια θεματολογία: νησί με συννεφιά! Και η μόνη παρουσία ζωής, η γάτα φυσικά!!!

Ελαιογραφία 65χ90 του Ιωάννη Σπηλιόπουλου 1906-1975. Ανήκει στην οικογένεια του Γρηγόρη Κασιμάτη πρώην βουλευτή, ο οποίος ήταν μαθητής του.

Αγιος Γεώργιος 60χ70 και Άγιος Δημήτριος 60χ70.

Ελαιογραφίες οι οποίες βρίσκονται στην κάτω πλευρά του Ιερού της Παναγίας της Μεσοχωτίριτισσας στο Μέσα Βούργο.

Η εκκλησία είναι κτητορική και ανήκει στην οικογένεια Καλούτση με την οποία ο ζωγράφος είχε άψογη συνεργασία την περίοδο 1939-1956 που βρισκόταν στο νησί ως εκπαιδευτικός στο Γυμνάσιο των Κυθήρων.

Διάφορα Σκίτσα