Φάκελος Λακωνική Ιστορία: «Η Μάχη της Σπάρτης»
Η επιλογή και παρουσίαση των παρακάτω αποσπασμάτων από το βιβλίο του Αρίστου Καμαρινού για τον εμφύλιο πόλεμο στη Πελοπόννησο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, έγινε με στόχο την παραπέρα ανάγνωση πάνω σε γεγονότα που εξελίχθηκαν στη Λακωνία κατά την περίοδο του εμφυλίου πολέμου. Η αντιγραφή και παρουσίαση των αποσπασμάτων που επιμελήθηκε ένα μέλος της συλλογικότητας μας, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι μας βρίσκει 100% σύμφωνους με όλα τα πολιτικά συμπεράσματα του γράφοντος, όπως πχ τις αντιιμπεριαλιστικές αφηγήσεις του. Ωστόσο θεωρούμε σημαντικό να τα παρουσιάσουμε γιατί έστω και έτσι συμβάλουμε στη κατανόηση γεγονότων που έλαβαν χώρα πριν περίπου 75 χρόνια και που δυστυχώς παραμένουν σχετικά άγνωστα στους νεώτερους. Η αυτόνομη πρωτοβουλία ενάντια στη λήθη θα συνεχίσει όλο το επόμενο διάστημα τις ιστορικές δημοσιεύσεις με στόχο την διεύρυνση και ενίσχυση της ανταγωνιστικής σκοπιάς ανάγνωσης ιστορικών γεγονότων που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη μετέπειτα διαμόρφωση της Λακωνικής κοινωνίας. Θεωρούμε απαραίτητο να υπογραμμίσουμε ότι ο αναγνώστης/τρια καλό θα ήταν να διαβάσει το κείμενο με ένα πνεύμα κριτικό, εστιάζοντας περισσότερο στα καταγεγραμμένα γεγονότα παρά στα πολιτικά συμπεράσματα του συγγραφέα.
Αποσπάσματα από το βιβλίο του Αρίστου Καμαρινού « Ο Εμφύλιος Πόλεμος στην Πελοπόννησο» 1946-1949
Τα μεσάνυχτα της 13-2-1947, διακόσιοι περίπου αντάρτες, του Πάρνωνα και του Ταΰγετου, με επικεφαλής τους Κονταλώνη, Πρεκεζέ και Μπασακίδη, μπήκαν από διάφορες κατευθύνσεις στην πόλη της Σπάρτης και μετά από ολιγόωρη μάχη με κυβερνητικά στρατιωτικά τμήματα, απελευθέρωσαν 240 πολιτικούς κρατούμενους από τις φυλακές της πόλης, αφού εξουδετέρωσαν τη φρουρά των φυλακών, το τμήμα που φρουρούσε τη Διοίκηση Χωροφυλακής, που είχε εγκατασταθεί στον άγιο Σπυρίδωνα και ένα λόχο στρατού που φρουρούσε το εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής.
Η πόλη βυθίστηκε στο σκοτάδι, αμέσως όταν άρχισε η επίθεση στις φυλακές.Επακολούθησε πανικός στα κυβερνητικά τμήματα, καθώς πέτυχε απόλυτα ο αιφνιδιασμός, παρ’ όλο που τα αντάρτικα τμήματα μπήκαν από διάφορα σημεία στην πόλη.
Επικεφαλής των διμοιριών και των ομάδων των ανταρτών που επιτέθηκαν σε διάφορες αντιστάσεις του αντιπάλου, μέσα στην πόλη και τον περίγυρό της, ήταν οι: Λεωνίδας Κωνστανταράκος, Γιώργης Πρεκεζές, Κώστας Ξυδέας, Τάκης Γεωργόπουλος και Μήτσος Καστάνης. Πήρε επίσης μέρος στη μάχη και ένα μικρό τμήμα ανταρτών του Μαινάλου, με επικεφαλής τους Μανώλη Σταθάκη και Πέρδικα.
Για τη μάχη της Σπάρτης, Ο Νίκος Μπελογιάννης γράφει, σε άρθρο του που έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό Δημοκρατικός Στρατός, τεύχος4, σελ. 117, με τίτλο «επίθεση σε κατοικημένους τόπους»:
«η επιχείρηση της Σπάρτης μπορεί εδώ να αναφερθεί σαν ένα καλό παράδειγμα από την πλευρά 1) της καλής εκλογής του στόχου, 2) της συγκέντρωσης πάνω σ’ αυτόν πολύ υπερτέρων δυνάμεων, με ταυτόχρονη απασχόληση και σύγχυση σ’ όλους τους άλλους τομείς της εχθρικής διάταξης, 3) της παραπλάνησης του εχθρού, και 4) του αιφνιδιασμού.
…….. Το κύριο πρόβλημα που απασχολούσε τότε το Αρχηγείο Πελοποννήσου ήταν η αύξηση της δύναμής του με εθελοντές μαχητές. Η καλύτερη λύση ήταν η απελευθέρωση των αγωνιστών από τις φυλακές της Σπάρτης. Το αρχηγείο προσανατόλισε αμέσως προς τη Σπάρτη όλες τις δυνάμεις του. Το μεσημέρι της 12 Φλεβάρη, μια μικρή ομάδα ανταρτών εμφανίστηκε επιδεικτικά σε ένα χωριό 5 χιλιόμετρα προς νότο της Σπάρτης. Οι μοναρχοφασίστες κινητοποίησαν αμέσως δυνάμεις τους και άρχισαν να καταδιώκουν την ομάδα, που τους παρέσυρε δεκάδες χιλιόμετρα μακριά από την πόλη. Τη νύχτα της ίδιας μέρας εκδηλώθηκε αιφνιδιαστικά η επίθεση ενάντια στη Σπάρτη από βόρεια κατεύθυνση. Οι κύριες δυνάμεις των ανταρτών επιτέθηκαν στις φυλακές και οι υπόλοιπες απασχολούσαν τα άλλα σημεία στήριξης της εχθρικής άμυνας , ενώ άλλες μικροομάδες είχαν εισδύσει παντού στην πόλη και προκαλούσαν σύγχυση και πανικό στον εχθρό.
Έτσι ο αντικειμενικός σκοπός πραγματοποιήθηκε χωρίς μεγάλη δυσκολία. Ας σημειωθεί επίσης ότι η Διοίκηση, σε συνεργασία με τα στελέχη -εκτελεστές της επίθεσης, είχε προβλέψει κι όλες σχεδόν τις λεπτομέρειες , καθώς και όλες τις πιθανές εξελίξεις της επιχείρησης.
Λεπτομέρειες για τη διεξαγωγή της μάχης , την απελευθέρωση των φυλακισμένων, τις απώλειες σε νεκρούς και τραυματίες και την αποχώρηση των ανταρτών και των αποφυλακισθέντων αγωνιστών μπορεί να βρει ο αναγνώστης στις περιγραφές στελεχών και ανταρτών του Δημοκρατικού Στρατού που πήραν μέρος σ’ αυτή τη μάχη. Περιορίζομαι να παραθέσω εδώ μόνο την περιγραφή της μάχης από τον στρατηγό Τσιγγούνη , για να έχει στη διάθεσή του ο αναγνώστης και την άποψη της άλλης πλευράς , ώστε να μπορεί να κρίνει και να βγάλει τα συμπεράσματά του.
Τις μαρτυρίες αυτές των στελεχών και ανταρτών του ΔΣΠ που πήραν μέρος στη « μάχη της Σπάρτης» μπορεί να βρει ο αναγνώστης α) στη εφημερίδα Ελευθεροτυπία , 23/10/1988, σελ. 12 β) στο βιβλίο του Γρ. Κριμπά Ο Πέρδικας σελ 229, γ) στο βιβλίο του Βασίλη Μπαρτζώτα Ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας σελ. 99. δ) στην εφημερίδα Μωριάς ,αριθμός φύλλου 7,- αφήγηση του Δημήτρη Καστάνη , ανθυπολοχαγού του ΔΣΕ, ε) στο βιβλίο του Κώστα Βουγιουκλάκη η Εθνική Αντίσταση στη Λακωνία σελ 218 και στο βιβλίο του Κων. Καραλή η ιστορία των δραματικών γεγονότων της Πελοποννήσου, τόμος Β’, ΣΕΛ. 82.
Η πολιτικοστρατιωτική σημασία της μάχης της Σπάρτης.
Ο στρατηγός Τσιγγούνης στο βιβλίο του Ο Συμμοριτισμός στην Πελοπόννησο , σελ, 15 και 16, γράφει, σχετικά με τη σημασία της επιτυχίας του ΔΣΠ στη Σπάρτη:
«Περί το μεσονύκτιον της 12/2 1947, οι Κ.Σ (εννοεί οι κομμουνιστοσυμμορίτες ,δλδ ο Δημοκρατικός Στρατός σημ. Α.Κ) προσέβαλαν αιφνιδιαστικώς τας εις την ανατολική παρυφή της Σπάρτης φυλακάς προς απελευθέρωσιν των εν αυτή κρατουμένων. Ταυτοχρόνως ενήργησαν δευτερευούσης σημασίας κρούσεις εις άλλα σημεία της πόλεως προς παραπλάνησιν και καθήλωσιν τω εν Σπάρτη διαμενόντων τμημάτων στρατού και χωροφυλακής . Εις την επιχείρησιν ταύτην έλαβαν μέρος και τα τρία συγκροτήματα δυνάμεως 170 Κ/Σ περίπου υπό τους………
Κατόπιν πείσμονος αντιστάσεως οι Κ/Σ επεκράτησαν, εξουδετερώσαντες τη φρουράν των φυλακών και απελευθέρωσαν 240 κρατουμένους, εξ ων περί τους 170 προσεχώρισαν εις τα τάξεις των. Ως εγνώσθη βραδύτερον οι Κ/Σ είχον κατατοπισθεί ολίγας ημέρας προ της επιθέσεως , περί όλων των απαιτουμένων πληροφοριών ως προς τα δυνάμεις , θέσεις και συνηθείας των σκοπών και φυλακείων της φρουράς των φυλακών, ως και των υπολοίπων εν Σπάρτη δυνάμεων στρατού και χωροφυλακής. Επίσης είχον λάβει επαφή δι’ εμπίστων πρακτόρων των μετά τινών των εν ταις φυλακαίς κρατουμένων . Είχον ούτω τον απαιτούμενον χρόνον και την δυνατότητα να προβώσιν εκ του ασφαλούς εις τη σύνταξιν του σχεδίου των ενεργείας εν πάση λεπτομερεία, δεδομένου μάλιστα ότι με την ασφάλειαν της Σπάρτης και των φυλακών επιφορτισμέναι Εθνικαί Δυνάμεις εφήρμοζον αμετάβλητον αμυντικήν τακτικήν και δεν μετέβαλλον τας συνηθείας των. ( θέσεις σκοπών και φυλακείων, ώρας αντικαταστάσεως, ενέδραι, περίπολοι κ.λπ).
Η επιτυχία αυτή εκτός της σημαντικής ποσοτικής αυξήσεώς των, είχε μεγίστην σημασίαν. Διότι συνέπεσεν με την άφιξην της Βαλκανικής Επιτροπής αφ’ ενός και αφ’ ετέρου εδόθη η εντύπωσις ότι οι Κ/Σ υπερτερούν εις τόλμην, αποφασιστικότητα και ικανότητα, αφού δύνανται να προσβάλλωσι αποτελεσματικώς πόλεις φρουρουμένας, πλην της χωροφυλακής και υπό μονάδων στρατού (η υπογράμμιση του Α.Κ).
Η διεθνής απήχηση της μάχης της Σπάρτης
Στις 16/2/1947, στο ξενοδοχείο Ακροπόλ της Αθήνας, που συνεδρίαζαν τα μέλη της Ερευνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ, ο υπουργός εξωτερικών Κωνσταντίνος Τσαλδάρης είχε μοιράσει στα μέλη της Επιτροπής , χάρτες της χώρας μας, στους οποίους με έντονο χρώμα είχαν σημειωθεί διάφορα τόξα, που άρχιζαν από τα βόρεια γειτονικά κράτη και κατέληγαν μέσα στο ελληνικό έδαφος: Από την Αλβανία έφταναν στα Χάσια και Όλυμπο, από τη Γιουγκοσλαβία στη δυτική και ανατολική Μακεδονία και από τη Βουλγαρία προς τη Χαλκιδική και τη δυτική Θράκη.
Τα τόξα αυτά υποδήλωναν ότι, δήθεν, το αντάρτικο ήταν ξενοκίνητο και ότι υπήρχε συνεχής «έξωθι βοήθεια» των ανταρτών του Δημοκρατικού Στρατού από τις όμορες σοσιαλιστικές χώρες!
Οι αντιπρόσωποι όμως της Αλβανίας, της Γιουγκοσλαβίας και της Βουλγαρίας παρουσίασαν στην Επιτροπή του ΟΗΕ τις ελληνικές αθηναϊκές εφημερίδες που περιέγραφαν με λεπτομέρειες την κατάληψη από αντάρτες της Σπάρτης προ τριημέρου και την απελευθέρωση από τις φυλακές της πόλης αυτής των πολιτικών κρατουμένων, καθώς και άλλες πληροφορίες για παρόμοιες πρόσφατες επιτυχίες των ανταρτών του ΔΣΕ σε άλλα μέρη της χώρας πολύ απομακρυσμένα από τα βόρεια σύνορά μας, όπως στην Δεσκάτη, στην Υπάτη, στο Δομοκό, στη Σπερχειάδα, στο Σταθμό της Γραβιάς – στη Ρούμελη ακόμη και σε νησιά της χώρας μας, όπως στη Μυτιλήνη στην Κεφαλονιά και στην Κρήτη.
Τα περισσότερα μέλη της Ερευνητικής Βαλκανικής Επιτροπής κατανόησαν ότι ο ισχυρισμός του Κ. Τσαλδάρη για ξενοκίνητους και έξωθεν ενισχυόμενους αντάρτες ήταν μεγάλο παραμύθι, που φτιάχτηκε για να παραπλανηθεί η διεθνής κοινή γνώμη και ο ΟΗΕ, για να μη γνωστεί η αλήθεια ότι δηλαδή η αιτία του εμφυλίου στην Ελλάδα βρισκόταν στα εσωτερικά της προβλήματα, στην πολιτική των διώξεων που εφάρμοζαν οι Αγγλοαμερικανοί και οι μοναρχοφασιστική κυβέρνηση της Αθήνας, γιατί δεν τους συνέφερε η λύση που πρότεινε το ΕΑΜ, η ομαλή δημοκρατική εξέλιξη, με γνήσιες εκλογές, που θα γίνονταν στη χώρα μας αμέσως μετά την αποχώρηση των αγγλικών στρατευμάτων.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό περιστατικό, που δείχνει την τεράστια πολιτικοστρατιωτική σημασία της μάχης της Σπάρτης, συνέβη σε σχετική συνεδρίαση του ΟΗΕ, κατά την οποία ο υπουργός εξωτερικών της Σοβιετικής Ένωσης έγινε στόχος επίκρισης από εκπροσώπους των ιμπεριαλιστικών χωρών ότι δήθεν, «το ελληνικό αντάρτικο είναι ξενοκίνητο και υποστηρίζεται από τη Σοβιετική Ένωση, με πολεμικό υλικό » κ.τ.λ
Και ο Βισίνσκι απάντησε με λίγα λόγια, που αποστόμωσαν τους επικριτές του:
«Μήπως γνωρίζετε κύριοι που βρίσκεται στην Ελλάδα η πόλη της Σπάρτης που την κατέλαβαν οι αντάρτες» Κόκαλο οι αντιπρόσωποι των ιμπεριαλιστικών χωρών! Έπαψαν τις επικρίσεις. Τους κόλλησε στον τοίχο ο Βισίνσκι !
σελ 151-154
Θόδωρος Πρεκεζές
Γεννήθηκε στο χωριό Αράχωβα – Λακωνίας το 1918. Έφεδρος αξιωματικός . Στην περίοδο της Γερμανοϊταλικής κατοχής της χώρας, πρωτοστάτησε στη Λακωνία για τη δημιουργία των ΕΑΜικών πολιτικών οργανώσεων και του 8ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ. Το Δεκέμβρη του 1942, ομάδα Αραχωβιτών με επικεφαλής τους Λεβεντάκη, Πρεκεζέ και Κονταλώνη χτύπησε ιταλικό στρατιωτικό τμήμα και από τότε ο Πρεκεζές βγήκε στην παρανομία. Πρωτοστάτησε στη δημιουργία του ΕΛΑΣ Λακωνίας και πήρε μέρος σε πολλές μάχες κατά των κατακτητών, ως στρατιωτικός διοικητής Λόχου του 8ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ.
Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας και την έναρξη του μονόπλευρου εμφυλίου κατέφυγε στον Πάρνωνα και από τα μέσα του 1946 ήταν επικεφαλής ένοπλης ομάδας, καταδιωκόμενων αγωνιστών, η οποία σύντομα μετεξελίχτηκε σε ισχυρό αντάρτικο τμήμα το οποίο αποτέλεσε τον πυρήνα του Δημοκρατικού Στρατού στη Λακωνία και σε όλη την Πελοπόννησο.
Το συγκρότημα του Δημοκρατικού Στρατού Πάρνωνα, στρατιωτικός διοικητής του οποίου ήταν ο Θόδωρος Πρεκεζές , είχε την κύρια προσπάθεια στη μάχη της Σπάρτης το Φλεβάρη του 1947, που απελευθερώθηκαν οι πολιτικοί κρατούμενοι, από τις φυλακές της Σπάρτης.
Ο Πρεκεζές ονομάστηκε αντισυνταγματάρχης του ΔΣΕ Το φθινόπωρο του 1948 ανέλαβε διοικητής της 55ης Ταξιαρχίας της 3ης μεραρχίας του ΔΣΕ . Στις 31 Γενάρη 1949 τραυματίστηκε βαριά από οβίδα πυροβολικού και μεταφέρθηκε σε μια σπηλιά , όπου τον Ιούλη του 1949 τον αιχμαλώτισαν Χωροφύλακες και ΜΑΥδες . Του έκοψαν το κεφάλι και το περιέφεραν στο χωριό του Αράχωβα . Την αρραβωνιαστικιά του Πιπίτσα Παπαμιχαήλ, που τον φρόντιζε ως νοσοκόμα στη σπηλιά που τον συνέλαβαν, την καταδικάσανε 40 φορές σε θάνατο και την τουφέκισαν.
Ο Θόδωρος Πρεκεζές, ταλαντούχος ανταρτοκαπετάνιος, αγνός επαναστάτης, κομμουνιστής, χαρισματικός σταρτιωτικός, άριστος γνώστης και εκτελεστής της αντάρτικης στρατηγικής και τακτικής, διακρινόταν για το ήθος του, την αποφασιστικότητα και την προσωπική του παλικαριά, γι’ αυτό και ήταν αγαπητός απ’ όλους τους ομοϊδεάτες του, που γνώρισαν και συνεργάστηκαν μαζί του, ένας εκ των οποίων ήμουν κι εγώ. Γι αυτό ας μου επιτραπεί το παρακάτω σχόλιο:
Ακόμα και οι Τούρκοι, όπως αναφέρει ο Τερτσέτης στα Άπαντά του, όταν κάποιος ομόθρησκός τουςπεριγελούσε και περιέπαιζε σφυρίζοντας, όταν το 1807, περιέφεραν στην Τρίπολη το κεφάλι του ήρωα του 1821 Ζαχαριά Μπαμπιτσιώτη, τον έπιασαν και τον ξυλοκόπησαν αγρίως, για την ασέβειά του προς το γενναίο αντίπαλο τους!
Σε μας στην περίοδο του Εμφύλιου οι βάρβαροι χιτοσυμμορίτες περιέφεραν κεφάλια ηρώων αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης χειροκροτούμενοι από ομοϊδεάτες τους, ο δε ταγματασφαλίτης Μαγγανάς, μετά την απελευθέρωση της χώρας, το 1944, ανακηρύχτηκε εθνικός ήρωας από τη Βουλή των Ελλήνων.
σελ.232
Δεν υπάρχουν σχόλια