ΜΕ ΕΠΙΤΥΧΙΑ Η ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΟ 1821 ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΥΔΡΑΣ

Με απόλυτη επιτυχία διεξήχθη το απόγευμα της 2ας/10/2021 στο Ιερό Προσκύνημα Παναγίας Μυρτιδιώτισσας η επετειακή ημερίδα του Δήμου Κυθήρων για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821, με τη συμμετοχή του Δημάρχου Ύδρας κ. Γεωργίου Κουκουδάκη, συνοδευόμενου από την Αντιδήμαρχο Ύδρας κα. Μαίρη Κάτσικα. Την ημερίδα συντόνισε ο Καθηγητής-Ερευνητής κ. Νικόλαος Γλυτσός και μίλησαν ο Δήμαρχος Ύδρας και Καθηγητής της Σχολής Ευελπίδων κ. Γεώργιος Κουκουδάκης, ο εκδότης των «Κυθηραϊκών» κ. Μανώλης Καλλίγερος, η Ιστορικός κα. Ελένη Χάρου Κορωναίου και ο Δήμαρχος Κυθήρων κ. Ευστράτιος Χαρχαλάκης, ενώ σύντομο χαιρετισμό απηύθυναν ο Σεβ/τος Μητροπολίτης Κυθήρων και Αντικυθήρων κ. Σεραφείμ και η Αντιπεριφερειάρχης Νήσων κα. Βάσω Μπόγρη (γραπτώς). Στο τέλος αντηλλάγησαν αναμνηστικά δώρα, ενώ η εκδήλωση καλύφθηκε από το PHOTO CERIGO (Βαλέριος Καλοκαιρινός) και το ΤΣΙΡΙΓΟ FM (Παναγιώτης Μπαχτής). Κέρασμα προσφέρθηκε από την Επιτροπή Εγχωρίου Περιουσίας. 

Ακολουθεί η ομιλία του Δημάρχου Κυθήρων:

Σεβασμιώτατε, 
Κύριε Δήμαρχε Ύδρας, κυρία Αντιδήμαρχε Ύδρας,
Κύριε Πρόεδρε της Επιτροπής Εγχωρίου Περιουσίας,
Κυρίες και κύριοι καθηγητές και εισηγητές,
Κυρίες και κύριοι Δημοτικοί Σύμβουλοι και εκπρόσωποι αρχών,
Κυρίες και κύριοι, 
Με μεγάλη χαρά και ιδιαίτερη τιμή υποδεχόμεθα σήμερα στο νησί μας τον Δήμαρχο Ύδρας κ. Γεώργιο Κουκουδάκη με τους εκλεκτούς συνεργάτες του, στο πλαίσιο της αποψινής ημερίδας που διοργανώνει ο Δήμος Κυθήρων για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821. Την ημερίδα αυτή είχαμε από καιρό προγραμματίσει με τον συνάδελφο Δήμαρχο και χάρη στην υποστήριξη της Περιφέρειας Αττικής και της Εγχωρίου Περιουσίας, απόψε γίνεται πράξη. 
Η σύντομη αυτή εισήγησή μου στόχο έχει να αναδείξει ορισμένες κοινές ιστορικές πτυχές που ενώνουν την Ύδρα με τα Κύθηρα, στο διάβα των 2 αιώνων που ήδη συμπληρώσαμε από το ένδοξο 1821. 
Και μιας και βρισκόμαστε στην πνευματική αυτή ακρόπολη των Κυθήρων, στο Ιερό Προσκύνημα της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας, ας ταξιδέψουμε σε έναν άλλο ναό της Παναγίας, στο Μικρό Καμίνι της Ύδρας, στην περιοχή «Ράχη», όπου θα συναντήσουμε την εκκλησία της Μυρτιδιώτισσας «του Παπακόκκινου» όπως την ξέρουν οι Υδραίοι. Ο ναός οικοδομήθηκε το 1789 και ανακαινίσθηκε το 1847. Το 1828 ήταν ενορία με 39 οικογένειες σε σύνολο 209 ενοριτών. Ο τελευταίος εφημέριος της εκκλησίας υπήρξε ο παπα-Κωνσταντάκης Παπακόκκινος, μετά τον θάνατό του οποίου έπαψε να είναι ενοριακή εκκλησία. Αναφέρεται πως οι Υδραίοι σφουγγαράδες δεν αναχωρούσαν για το ταξίδι της σπογγαλιείας εάν πρώτα δεν αγιάζανε τα καΐκια τους με την εικόνα της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας. Ο Γεώργιος Σαχίνης, στο βιβλίο του για τους ναούς της Ύδρας λέγει χαρακτηριστικά: «ο πανηγυρικός της εορτής, ήταν τόσο μεγαλοπρεπής και γενικός για ολόκληρο το Καμίνι, που δεν παράλλασε καθόλου από την εορτή της Αναστάσεως».   

Κατά την περίοδο της Εθνεγερσίας του 1821, τα Κύθηρα καθίστανται τόπος υποδοχής μεγάλου αριθμού προσφύγων από την επαναστατημένη Ελλάδα, την Κρήτη και την Κύπρο, καθώς ανήκαν στην Αγγλική Διοίκηση και δεν είχαν κατακτηθεί από τους Τούρκους. Στην περίοδο του 1821 λοιπόν ένας από τους επιφανείς πρόσφυγες που βρήκαν καταφύγιο στα Κύθηρα ήταν και ο Επίσκοπος Ύδρας και Πόρου Γεράσιμος, ένας φλογερός Αρχιερέας που πραγματοποίησε παγκυθηραϊκό έρανο υπέρ των επαναστατημένων Ελλήνων. Ο Γεράσιμος, κατά κόσμον Ράλλης Σπανός, καταγόταν από ονομαστή οικογένεια της Κωνσταντινούπολης ενώ είχε διατελέσει διάκονος του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Η μόρφωσή του ήταν αξιόλογη και γι΄ αυτό το λόγο χαρακτηρίστηκε ως «εγκρατής παιδείας μεγάλης». Το 1813 χειροτονείται Μητροπολίτης Αιγίνης, παραμένοντας στο νησί του Αργοσαρωνικού για 20 χρόνια, μέχρι το 1833. Από το 1833 μέχρι το 1842 διατελεί Μητροπολίτης Ύδρας, Πόρου και Σπετσών, ενώ μετά την ανακήρυξη του Αυτοκεφάλου της Ελλαδικής Εκκλησίας μετατίθεται στην Μητρόπολη Ναυπλίου και Άργους. Το 1829 μετείχε της "αρχιερατικής περιοδευτικής επιτροπής" με το υπ’ αριθ. 46 διάταγμα της 18ης Οκτωβρίου 1829. Σ’ αυτήν την επιτροπή ανατέθηκε η σύνταξη θρησκευτικών σχολικών βιβλίων (Ευχολογίου, Σύνοψης και Κατήχησης), με βάση το σχέδιο που είχε εκπονήσει ένας άλλος αξιόλογος εκκλησιαστικός άνδρας και λόγιος της εποχής, ο Βαρθολομαίος Κουτλουμουσιανός.

Η Ύδρα όπως είναι γνωστό παρέμεινε ημιαυτόνομη κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, ενώ στα Κύθηρα είχαμε την μεγαλύτερη περίοδο Ενετικής κατάκτησης στον ελληνικό χώρο, που ξεκίνησε το 1207 και έληξε το 1797. Έτσι, τα 2 νησιά, απαλλαγμένα από τα δεινά της ημισελήνου, ανέπτυξαν σημαντικούς θεσμούς αυτοδιοίκησης. Στη μεν Ύδρα αναπτύχθηκε ο θεσμός της Δημογεροντίας (πρόγονος του σημερινού Δήμου), ενώ στα Κύθηρα η Εγχώριος ή Επιχώριος Περιουσία που υφίσταται ζωντανή μέχρι σήμερα. Είναι οι 2 παλαιότεροι θεσμοί αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα με συνεχή παρουσία και λειτουργία. Οι κάτοικοι των δύο νησιών ανέπτυξαν με αυτόν τον τρόπο την κοινοτική συνείδηση με δρόμους θα λέγαμε παράλληλους. 

Στις αρχές του 19ου αιώνα, πριν την έκρηξη της Επανάστασης, όταν στα 2 νησιά αρχίζουν να παίρνουν σάρκα και οστά οι 2 αυτοί πρωτόλειοι θεσμοί αυτοδιοικητικής οργάνωσης, ένας Κυθήριος στην καταγωγή, ο Ιωάννης Κλάδος, βρίσκεται να υπηρετεί στην Ύδρα ως υποπρόξενος της Ρωσίας. Ο Κλάδος ήταν γιατρός και το 1836 εξέδωσε την διατριβή του με θέμα «Περί της Χολέρας εν Αθήναις» ενώ ήταν ο πρώτος που έκανε επιστημονική ανακοίνωση στην έναρξη των εργασιών της εν Αθήναις Ιατρικής Εταιρείας με θέμα «Περί υδροφοβίας». Το 1821 είναι 30 ετών. Γιός του επίσης γιατρού Πιέρου Κλάδου, ο Ιωάννης συνδέθηκε με την Ύδρα καθώς και με την οικογένεια Κουντουριώτη. Στην Ύδρα μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία και ο ίδιος μύησε πάνω από 10 άτομα στο νησί. Μόλις ξέσπασε η Επανάσταση οργάνωσε την αποστολή πολεμοφοδίων, τροφίμων και χρημάτων προς τους επαναστατημένους της Πελοποννήσου, ενώ ειδικά για τους αγωνιστές της Κορίνθου ναύλωσε πλοίο με πολεμοφόδια και 5 κανόνια. Ο Κλάδος συνδέθηκε όπως είπαμε με τους Κουντουριώτηδες με τους οποίους αλληλογραφούσε επί σειρά ετών. Οι προεπαναστατικές αναταραχές στην Ύδρα κατά την περίοδο 1790-1802 και κυρίως η αντιπαράθεση του Βούλγαρη με τους ρωσόφιλους Κουντουριώτηδες, οδήγησε τους τελευταίους στην αποχώρηση από το νησί τους και στην μετάβασή τους στα Κύθηρα πιθανόν λόγω της γνωριμίας τους με τον Κλάδο. Εξάλλου την περίοδο εκείνη στα Επτάνησα καταφεύγουν πολλοί Έλληνες από την υπόλοιπη χώρα. Το 1816 μάλιστα, οι αδελφοί Λάζαρος και Γεώργιος Κουντουριώτης αγοράζουν ένα ακίνητο στον Αβλέμωνα από το Νικόλαο Δαρμάρο, ενώ μαρτυρείται ότι τον Αύγουστο του ιδίου έτους ο Γεώργιος Κουντουριώτης θάβει ένα παιδί του στο Μητροπολιτικό Ναό του Εσταυρωμένου στη Χώρα. Ο Κλάδος, τέλος, φαίνεται ότι ανέλαβε να προφυλάξει και την περιουσία των Κουντουριωταίων στα Κύθηρα καθώς στα 1828 ο Γεώργιος Κουντουριώτης του στέλνει γράμμα από τον Πόρο που βρισκόταν ζητώντας του να του στείλει μερικά από τα ασημικά που φύλαγε, προφανώς για τις ανάγκες του Αγώνα. 

Όμως, και ένας διάσημος Γάλλος ενώνει τα 2 νησιά στην περίοδο αυτή. Είναι ο ζωγράφος και χαράκτης Antoine Laurent Castellan (1772-1838), μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας Καλών Τεχνών από το 1816. Ο Castellan ταξίδεψε στην Ελλάδα, την Ελβετία, την Τουρκία και την Ιταλία. Το ταξίδι του ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1796 από τη Μασσαλία και μέσω Σικελίας προσέγγισε αρχικά στα Κύθηρα, ύστερα τη Μονεμβασιά και έφτασε στην Ύδρα. Τον Μοριά, την περιοχή της Κορώνης και του Ναυαρίνου επισκέφτηκε έξι μήνες αργότερα και από εκεί μέσω Φιλιατρών πέρασε στη Ζάκυνθο. Ως περιηγητής ήταν εξαιρετικά παρατηρητικός και κατέγραψε σε χρονικά υπό μορφήν επιστολών όλες τις εντυπώσεις του από αυτά τα ταξίδια, τις οποίες εμπλούτισε με μοναδικής τέχνης δικές του ζωγραφικές αναπαραστάσεις, με αποτέλεσμα να τον επαινέσει και ο ίδιος ο Λόρδος Βύρων. Ο Castellan ευαισθητοποιείται ιδιαίτερα από την ελληνική μουσική της εποχής και κυρίως από την ελληνορθόδοξη παράδοση και τέχνη. Μέσα στο έργο συνυπάρχουν αρμονικά άνθρωποι, ναοί, μοναστήρια, κρήνες, σπίτια, αρχαιότητες, κάστρα και μουσουλμανικά τεμένη. Οι απεικονίσεις του από την Ύδρα και τα Κύθηρα των αρχών του 19ου αιώνα, που εξέδωσε το 1808 στο βιβλίο του «Γράμματα για τον Μοριά και τα νησιά Τσιρίγο, Ύδρα και Ζάντε» είναι μοναδικά ιστορικά τεκμήρια της προεπαναστατικής περιόδου. 

Καθώς οδεύουμε στις αρχές του 20ού αιώνα, βρίσκουμε μια άλλη σημαντική προσωπικότητα να συνδέει τα 2 νησιά. Είναι ο Δωρόθεος Κοτταράς, μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, που γεννήθηκε στην Ύδρα το 1888. Σπούδασε στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και ειδικεύθηκε στο εκκλησιαστικό δίκαιο στη Λειψία. Διάκονος χειροτονήθηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 1910 από τον Μητροπολίτη Ύδρας Ιωάσαφ και υπηρέτησε επί 9 έτη στον Ι. Ν. Αγ. Γεωργίου Καρύτση, στην Αθήνα. Στις 18 Δεκεμβρίου 1922 προχειρίστηκε Πρεσβύτερος και Αρχιμανδρίτης από τον Μητροπολίτη Ύδρας Προκόπιο και αμέσως μετά εξελέγη Μητροπολίτης Κυθήρων και Αντικυθήρων και χειροτονήθηκε από τους Μητροπολίτες Φθιώτιδος Αμβρόσιο και Σύρου Αθανάσιο. Το 1935, μετά από 13 χρόνια ποιμαντορίας στα Κύθηρα, μετατέθηκε στη Μητρόπολη Λαρίσης και Πλαταμώνος, απ΄ όπου κλήθηκε στον Αρχιεπισκοπικό Θρόνο στις 29 Μαρτίου 1956 σε διαδοχή του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Σπυρίδωνος Βλάχου. Απεβίωσε στη Στοκχόλμη της Σουηδίας τον Ιούλιο του 1957. Ο Δωρόθεος υπήρξε δεινός ομιλητής και η γνώμη του σε ζητήματα Κανονικού Δικαίου ήταν πάντα βαρύνουσα, ενώ διέθεσε την περιουσία του για την αναβάθμιση του κλήρου. Ήταν ο Επίσκοπος που δημιούργησε τα ενοριακά Κοιμητήρια στα Κύθηρα, που αντιμετώπισε την επιδημία της φυματίωσης και συνέβαλε τα μέγιστα στην υποδοχή και ενσωμάτωση των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής. 

Όμως, τα δύο νησιά, εξακολουθούν να τα συνδέουν σημαντικοί δεσμοί και σήμερα, δεσμοί που δεν βασίζονται μόνο σε προσωπικότητες που έχουν απέλθει, αλλά σε έτι ζώσες. Και μία από αυτές είναι ο σημερινός Μητροπολίτης Κυθήρων και Αντικυθήρων, που το 2005 κλήθηκε στη θέση αυτή από τη νήσο Ύδρα, στην οποία επί 31 χρόνια υπηρέτησε ως κληρικός και στενότατος συνεργάτης μιας μεγάλης μορφής της Εκκλησίας μας, του μακαριστού Μητροπολίτου Ύδρας κυρού Ιεροθέου. Θυμόμαστε όλοι με πόση χαρά παρευρέθη πλήθος πολύ των Υδραίων στην ενθρόνιση του Σεβασμιωτάτου τον Ιούλιο του 2005 στα Κύθηρα. 

Αλλά και των Δήμων Κυθήρων και Ύδρας η συνεργασία, είναι σήμερα στενότατη. Εξάλλου με τον συνάδελφο Δήμαρχο εξελέγημεν μαζί το 2014 και έκτοτε συνεργαζόμαστε καθημερινά για όλα τα σημαντικά ζητήματα της νησιωτικής αυτοδιοίκησης, με αποκορύφωμα της συνεργασίας μας αυτής τη συμμετοχή των Δήμων και των νησιών μας στο Δίκτυο Συνεργασίας Νησιωτικών Δήμων Αττικής, που φέτος συμπληρώνει 5 χρόνια ζωής και μέσω αυτού υλοποιείται στα νησιά μας το πρόγραμμα LEADER καθώς και άλλες χρηματοδοτικές πρωτοβουλίες δημοσίων και ιδιωτικών επενδύσεων. Στο Δίκτυο συμμετέχουν ισότιμα οι Δήμοι Σαλαμίνας, Αγκιστρίου, Αιγίνης, Ύδρας, Πόρου, Σπετσών, Τροιζηνίας-Μεθάνων και Κυθήρων. 

Ανέφερα συνοπτικά μερικές πτυχές των κοινών δεσμών της Ύδρας με τα Κύθηρα κατά τους τελευταίους 2 αιώνες. Προφανώς η αναφορά μου αυτή είναι ασθενική και περιορίζεται στα λίγα λεπτά μιας εισήγησης, όμως, είμαι σίγουρος ότι υπάρχουν πολλά περισσότερα πρόσωπα και καταστάσεις που συνδέουν τα δύο ιστορικά νησιά μας. Χρέος μας να τα αναδείξουμε έτι περαιτέρω και είμαι σίγουρος ότι θα το κάνουμε. 