"2500 χρόνια από τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας: Η προστασία του αρχαιολογικού χώρου, έμπρακτη απόδειξη σεβασμού στην ιστορία και στον πολιτισμό"

Οι εκδηλώσεις για τη συμπλήρωση 2500 χρόνων από τη ναυμαχία της Σαλαμίνας έχουν τη δική τους αξία γιατί ακριβώς υπενθυμίζουν την καθοριστική συμβολή αυτού του γεγονότος στην διαμόρφωση της ιστορικής εξέλιξης και του πολιτισμού. Αναμφίβολα, η αναγνώριση της αξίας αυτού του ιστορικού γεγονότος για την ανθρωπότητα συνδέεται και με το σεβασμό από την ελληνική πολιτεία του χώρου της Κυνόσουρας. Ο έμπρακτος σεβασμός σε αυτό τον τόπο απαιτεί ενέργειες και πράξεις που θα συμβάλλουν στην ανάδειξη της ιστορικότητας της Κυνόσουρας, με την αποτροπή της ανάπτυξης δραστηριοτήτων που δεν συνάδουν με αυτόν το χαρακτήρα της. 

Ωστόσο, νομοθετήματα, όπως ο περιβαλλοντοκτόνος νόμος Χατζηδάκη, που χρησιμοποιήθηκε στην περίπτωση της Κυνόσουρας, ανοίγουν το δρόμο σε αδειοδοτήσεις fast Track, χωρίς να κρίνεται απαραίτητη η γνωμοδότηση αρμόδιων κατά περίπτωση υπουργείων ή υπηρεσιών, με συνέπεια τη διακινδύνευση είτε του φυσικού είτε του πολιτιστικού περιβάλλοντος ( στην περίπτωση της Κυνόσουρας και των δύο) . Ειδικότερα, η κυβέρνηση Μητσοτάκη, με απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, φρόντισε να εγκρίνει τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του ναυπηγείου – διαλυτηρίου πλοίων της εταιρείας «Ναυπηγεία Κυνόσουρας Α.Ε.», χωρίς να λάβει υπόψη τη γνώμη του Υπουργείου Πολιτισμού αφού σύμφωνα με το νέο νόμο η μη διατύπωση γνώμης από το αρμόδιο Υπουργείο εντός δύο μηνών αξιολογείται ως θετική γνώμη. Βεβαίως το Υπουργείο Πολιτισμού εάν διατύπωνε γνώμη, θα δεσμευόταν από προηγούμενη απόφαση του ΚΑΣ επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ με την οποία απαιτούνταν η απομάκρυνση των υφιστάμενων ναυπηγικών μονάδων και δεν θα έδινε την έγκριση του. Μάλιστα, ήταν η πρώτη φορά που εφαρμόστηκε η συγκεκριμένη διάταξη, τουλάχιστον για τόσο σημαντικό αρχαιολογικό ζήτημα. Μια διάταξη που επιβεβαιώνει το προφανές σχέδιο της κυβέρνησης Μητσοτάκη: το συμφέρον των –πολύ– λίγων υπεράνω όλων. 

Επισημαίνεται ότι όταν επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ κατατέθηκε το Master Plan του ΟΛΠ για έγκριση, το Φεβρουάριο του 2019, το οποίο περιελάμβανε την περιοχή της Κυνόσουρας και των Αμπελακίων, η ΕΣΑΛ ζήτησε να αξιολογηθεί εξ ολοκλήρου από το Υπουργείο Πολιτισμού (ΥΠΠΟΑ) και τα δύο κεντρικά αρχαιολογικά συμβούλια, το ΚΑΣ και το Κεντρικό Συμβούλιο Νεώτερων Μνημείων. Τον Μάιο του 2019, η Υπουργός Πολιτισμού αποδέχθηκε τη γνωμοδότηση του ΚΑΣ και αποφάσισε πως «Δεν εγκρίνεται η χρήση των περιοχών ως Ναυπηγοεπισκευαστικής Ζώνης, για λόγους προστασίας του χερσαίου και ενάλιου αρχαιολογικού χώρου Αμπελακίων και Κυνόσουρας (ΦΕΚ Β 305 και Β1324), όπου έλαβε χώρα η ναυμαχία της Σαλαμίνας, και διότι οι εν λόγω θέσεις βρίσκονται εντός των αρχαιολογικών Ζωνών Α και Β Προστασίας του αρχαιολογικού χώρου (ΦΕΚ Β 1459). Να προβλεφθεί η διαδικασία απομάκρυνσης των υφιστάμενων ναυπηγικών μονάδων από τον ως άνω χώρο». Απόφαση που αποτυπώθηκε και στο σχετικό κείμενο της συνεδρίασης της ΕΣΑΛ (1/7/2019), η οποία, εκτός των άλλων, απαγόρευε κάθε δυνατότητα επέκτασης δραστηριοτήτων. 

Επί κυβέρνησης Μητσοτάκη, όμως, η δρομολογημένη παύση λειτουργίας των ρυπογόνων και καταστροφικών για το αρχαιολογικό τοπίο και τη θάλασσα εγκαταστάσεων ανετράπη. Τον Αύγουστο του 2019, με κυβέρνηση τη Νέα Δημοκρατία, ο ΟΛΠ κατέθεσε νέο Master Plan, το οποίο δεν εστάλη για εκ νέου έγκριση στο Υπουργείο Πολιτισμού και στα αρμόδια Κεντρικά Συμβούλια. H ΕΣΑΛ σε επόμενες συνεδριάσεις της το φθινόπωρο του 2019, όχι μόνο δεν απέκλεισε τη δυνατότητα επεκτάσεων αλλά επέτρεψε τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση των μονάδων, ενώ επιπλέον ενέκρινε τη χρήση εγκατάστασης πλωτών κατασκευών και ναύδετων, διαιωνίζοντας τη συνέχιση της λειτουργίας των ναυπηγείων σε αρχαιολογική Ζώνη Α΄ απολύτου προστασίας δημιουργώντας ζητήματα στην εφαρμογή της περιβαλλοντικής, αρχαιολογικής και πολεοδομικής νομοθεσίας. Συνολικά, οι χρήσεις γης που εγκρίθηκαν στο Master Plan του ΟΛΠ το φθινόπωρο του 2019 και οι οποίες είχαν απορριφθεί στη συνεδρίαση της ΕΣΑΛ επί ΣΥΡΙΖΑ, δεν συνάδουν με την ιστορικότητα του χώρου. 

Τέλος, η Περιφέρεια Αττικής παρ’ όλο που είχε την επίμαχη ΜΠΕ στα χέρια της από τα τέλη του Φεβρουαρίου 2020 έμεινε τελείως άπραγη για διάστημα πέντε μηνών και έφερε το θέμα (30ο σε σύνολο 31 θεμάτων) «για τα μάτια του κόσμου» στη συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου της 29.07.20, όπου και φυσικά το απέσυρε αφού είχε εγκριθεί ήδη από το ΥΠΕΝ. Το Υπουργείο Πολιτισμού όμως, του οποίου ηγείται η Λίνα Μενδώνη και η βαρύτητα της γνώμης του αποτελεί τον καθοριστικό και δεσμευτικό παράγοντα για τέτοιου είδους αποφάσεις, καθώς υπερισχύει όποιας άλλης Αρχής και Υπουργείου, με τη μη συνεδρίαση του ΚΑΣ, με την απραξία του έδωσε το πράσινο φως και συμμετείχε στο να συντελεστεί το περιβαλλοντικό έγκλημα χωρίς κανένα όρο από την πλευρά του ΚΑΣ και του ΥΠΠΟ, ούτε καν τους συνήθεις όρους της αρχαιολογικής υπηρεσίας που τίθενται σε όλους τους πολίτες εντός των περιοχών αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Μάλιστα, έμεινε στην ιστορία η κυνική δήλωσή της , όταν ερωτήθηκε , να αποκαλέσει τον Τύμβο των Σαλαμινομάχων ως “φερόμενο”, ξεχνώντας την αγωνιστική παρακαταθήκη των αρχαιολόγων, αγνοώντας την υπουργική απόφαση του Μαΐου του 2019, παρακάμπτοντας το ΚΑΣ, γράφοντας μαύρες σελίδες στην ιστορία της χώρας και του νησιού της Σαλαμίνας ειδικότερα. 

Στις 13 Ιουλίου 2021 , οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Β’ Πειραιά, μαζί με αγωνιζόμενους κατοίκους και την π. Γενική Γραμματέα του ΥΠΠΟ επί ΣΥΡΙΖΑ, κατέφυγαν στο ΣΤΕ για να ακυρωθεί η ΜΠΕ που εγκρίθηκε από την κυβέρνηση Μητσοτάκη. 

Ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία θα συνεχίσει τον αγώνα για την διαφύλαξη της αρχαιολογικής και πολιτιστικής αξίας του Ιστορικού αυτού χώρου στο πλευρό των πολιτών του νησιού, μέχρι την ανατροπή της κυβέρνησης Μητσοτάκη που δεν υπολογίζει ούτε το περιβάλλον ούτε την Ιστορία μπροστά στα συμφέροντα των λίγων και εκλεκτών.