ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ ΗΤΑΝ ΛΑΚΩΝΕΣ

Το 1767 έγινε η πρώτη μετανάστευση Ελλήνων καὶ ἐν γένει κατοίκων τῆς Ἐγγὺς ᾿Ανατολῆς στη Βόρειο Αμερική

Το 1763 ὁ Άγγλος Κυβερνήτης της επαρχίας Φλωρίδος, ζητοῦσε με προκηρύξεις του ἀποίκους καὶ ἐξεθείαζε την εὐφορία τῆς Φλωρίδας, καλώντας ὅσους ήθελαν να πάνε και νὰ ἐγκατασταθοῦν ἐκεῖ. Τότε διάφοροι "Αγγλοι ἐπιχειρηματίες ἀγόρασαν τεράστιες ἐκτάσεις στη Φλωρίδα, ἄλλά γιὰ νὰ τις ἐκμεταλλευθούν χρειάζονταν εργατικά χέρια. Αμέσως φάνησαν ἄλλοι ἐπιχειρηματίες, στην πραγματικότητα δουλεμποροι, οι οποίοι ανέλαβαν να φέρουν αγρότες για να καλλιεργήσουν την γη.

Ανάμεσα σε αυτούς και οι Γουίλιαμ Ντουκαν καὶ Ντένυς Ρόλ, οι ὁποῖοι ἀνέλαβαν να φέρουν φέρουν δουλοπαροίκους ἀπὸ τὴν Ιταλία, την Ελ.λάδα, τη Σμύρνη καὶ την Λακωνία. Στη Λακωνία έστειλαν τον Τζών Γόρνμπουλ, γιατρὸ τὸ ἐπάγγελμα, ἀλλὰ στὴν πραγματικότητα πραγματικότητα δουλέμπορο καὶ τυχοδιώκτη, ὁ ὁποῖος ξεμπαρκάροντας στη Μεθώνη ίδρυσε προσωρινό πρακτορείο και ἄρχισε νὰ κάνη προπαγάνδα για τη Φλωρίδα, καλώντας μετανάστες. Τοὺς ἔταζε λαγούς μὲ πετραχήλια, γη, αμοιβές, καλοπέραση σε ένα θαυμάσιο κλίμα.

Μεταξύ τῶν θυμάτων που κατώρθωσε ὁ Τόρνμπουλ νὰ εξαπατήση οι Λάκωνες ἦσαν οἱ περισσότεροι. Αρκετοί είχαν καταφύγει μόνιμα ἀπὸ τὴ Μάνη καὶ τη Λακεδαίμονα στη Μεθώνη ὅπου ὁ Τούρκος διοικητής τοῦ κάστρου φαίνεται πως ήταν μᾶλλον καλοκάγαθος καὶ τὸν ὁποῖον ὁ Άγγλος τυχοδιώκτης κατόρθωσε να δωροδοκήσει καὶ πάρῃ ἄδεια να μπαρκάρει τὰ θύματά του στὰ καράβια. Η είδηση για τον αποικισμο διαδόθηκε σ' ὅλη Λακωνία κι' ἔτσι έφθασαν κι' ἄλλες πολλές εκατοντάδες Λακώνων σὺν γυναιξὶ καὶ τέκνων με τις εικόνες των εκκλησιῶν τους, τὰ ἱερὰ κειμήλιά τους, ἀκόμη καὶ μὲ τοὺς ἱερεῖς των, νὰ μπαρκάρουν γιὰ τὴν ᾿Αμερική.

Δυστυχώς ή μάλλον ευτυχώς τα καράβια δεν τους χωρούσαν όλους και έτσι ο απατεώνας γιατρός πήρε μόνο χίλιους πεντακοσιους τους οποίους ανέλαβε να μεταφέρει στην Αμερική.

Το ταξίδι ήταν μακρινό καὶ ἐπίπονο. Χρειάστηκαν τέσσερες μήνες γιὰ νὰ φτάσουν ὡς τὴ Φλωρίδα καὶ ἐν τῷ μεταξύ πέθαναν πολλοί στο δρόμο ἀπὸ τις κακουχίες. Φθάνοντας στη Φλωρίδα βρῆκαν κι' άλλους δυστυχείς Ιταλούς. Μινορκέζους κι' "Ελληνες ἀπὸ τὴ Σμύρνη. Όλους αὐτοὺς τοὺς ἔβαλαν φύρδην μίγδην σὰν δουλοπαροίκους στην καλλιέργεια τοῦ ζαχαροκαλάμου καὶ τοῦ λουλακιού καὶ τοὺς εγκατέστησαν σε ἄθλιες καλύβες οἱ πρώτες ήταν και οι πρώτες εγκαταστάσεις τῆς πόλης Νέας Σμύρνης (New Smyrna Florida'), τῆς ὁποίας οἱ ιδρυτές καὶ πρώτοι κάτοικοι ήταν "Ελληνες ἀπὸ τὴ Λακωνία καὶ τῆς ὁποίας τὸ όνομα έδόθη εξ αἰτίας τοῦ γεγονότος ὅτι ἡ σύζυγος του κυριωτέρου τῶν πρακτόρων ποὺ ἀνέλαβαν τη μετανάστευση ήταν Ελληνὶδα ἀπὸ τὴ Σμύρνη. Πρὸς τιμὴν αυτής τῆς Ελληνίδας ἢ μᾶλλον τῆς πρώτης Ελληνοαμερικανίδας ονομάστηκε καὶ ἡ κωμόπολιη- Νέα Σμύρνη.

Είναι ἀφάνταστα τὰ δεινά καὶ τὰ βασανιστήρια, ποὺ πέρασαν οἱ Λάκωνες αὐτοὶ στὴ Νέα Σμύρνη της Φλωρίδας. Τοὺς δόθηκε ἕνα κομμάτι γῆς μὲ ὑποχρεωτικὴ ἀπόδοση καὶ ἐργασία καθορισμένη ἐπὶ τῇ βάσει τοῦ συστήματος τῶν δουλοπαροίκων ἢ μᾶλλον τῶν Νέγρων τῆς ᾿Αμερικῆς, ὅπως περιγράφονται τα βάσανά τους στο έργο «Η καλύβα τοῦ μπάρμπα - Θωμά ".

Έτσι και Λάκωνες ὑπέφεραν καὶ τις περιπέτειές τους και τὰ δεινά τους τὰ περιέγραψαν διάφορους ιστορικοί, μεταξύ τῶν ὁποίων καὶ ὁ Γάλλος Eσαβάν στο έργο του" Ιστορία τῆς Κορίνθου" Παρίσιοι 1854, ο δικός μας Κυριακός Μελίρρυτος στη «Χρονολογία» του, Οδησσός 1836, ο Σαθας στην «Τουρκοκρατουμένη Ἑλλάδα» καθώς καὶ ἀρκετοί Ιστορικοὶ τῆς Φλωρίδος, μεταξύ των οποίων και ο Ουίλιαμς. Κατά τις πληροφορίες, που συνέλεξαν οι ἱστορικοί αὐτοί, ὁ περίφημος ιατρός Τόρνμπουλ, ποὺ πῆγε τοὺς Λάκωνες αὐτοὺς στη Φλωρίδα ἀνέλαβε ἐκεῖ καθήκοντα αρχηγοῦ καὶ ἦταν ἀληθινά ὁ θηριοδαμαστής, η μάλλον ο βασανιστής τους. Αντί τροφῆς τοὺς ἔδινε μιὰ λίτρα καλαμπόκι τὴν ἡμέρα για κάθε οἰκογένεια καὶ ποῦ καὶ ποῦ μια-δυὸ οὐγγιές χοιρινό κάθε δεκαπενθήμερο. Καὶ δουλειά δουλειά χωρίς διακοπή καὶ χωρίς διαμαρτυρίες, γιατὶ ὅποι ος δυστροποῦσε έτρωγε ξύλο ανελέητο. Τόση δὲ ἦταν η δυστυχία καὶ ἡ πεῖνα τῶν δυστυχισμένων αὐτῶν Λακώνων, ὥστε προεκάλεσαν τὸν οἶκτον ἑνὸς ἀρχηγοῦ Νέγρων τῆς ᾿Αφρικής, ἀπ' αὐτοὺς ποὺ εἰχαν κοντά τους εγκατασταθεί κοντα τους καὶ ὁ ὁποῖος τοὺς βοήθησε με τρόφιμα. Αυτό έγινε η αφορμή νὰ μαστιγωθῇ ὁ Νέγρος ἐκεῖνος μέχρι θανάτου ἀπὸ τὸν θηριώδη Τόρνμπουλ.

Αυτή η κατάσταση βαστηξε πλέον ἀπὸ δυο χρόνια καὶ το 1770, τη χρονιά που στη Λακωνία οἱ κάτοικοι έπαναστατοῦσαν ἐναντίον τῶν Οθωμανών, οἱ Λάκωνες τῆς ᾿Αμερικῆς ἐπαναστατοῦσαν καὶ αὐτοὶ μὲ τὴ σειρά τους έναντίον τοῦ θηριώδους ἱατροῦ - Τόρνμπουλ, τοῦ δυνάστου των ὁ ὁποῖος εἶχε φέρει κι' ἄλλους πολλούς βοηθούς τουε σωφρονιστες μὲ ἐντολὴ νὰ μαστιγώνουν αλύπητα τους Λάκωνας, ποὺ δὲν δούλευαν σαν σκυ λιά. ᾿Αποφασισμένοι κι' αὐτοὶ νὰ δραπετεύσουν για την ᾿Αβάνα, κάνουν εἰσβολὴ στὰ μαγαζιά, λεηλατοῦν τὰ τρόφιμα κι' ὕστερα τρέχουν στο λιμάνι γιὰ νὰ ἀρπάξουν πλοῖα. ᾿Αλλὰ μὴ ἔχοντες ὀργάνωση καὶ κανέναν ἄξιο ἀρχηγό πιάστηκαν ὅλοι καὶ μερικοί κατεδικάσθησαν σε θάνατο στη. αγχόνη. Ύστερα ἀπὸ λίγο χρονικό διάστημα μερικοί άπὸ τοὺς Λάκωνας αὐτοὺς και

ἄλλοι Λάκωνες κατώρθωσαν νὰ δραπετεύσουν οἰκογενειακῶς καὶ νὰ πᾶνε στὸν "Αγιο Αὐγουστῖνο που ήταν η έδρα του Κυβερνήτη. Ἐκεῖ παρουσιάστηκαν στον Γενικό Εισαγγελέα και εξεθεσαν τα δεινά τους.

Εν τω μεταξύ και πολλοί άλλοι Λάκωνες κατώρθωσαν νὰ δραπετεύσουν οἰκογενειακῶς καὶ νὰ πᾶνε στην στὴν ἔδρα τοῦ Διοικητοῦ, τὸν "Αγιον Αὐγουστῖνον. Ἐκεῖ ακολούθησε δίκη ἐναντίον τοῦ Τόρνμπουλ καὶ ἀπεδόθη δίκαιον στοὺς πρώτους αυτοὺς Λάκωνες μετανάστας τῆς ᾿Αμερικῆς, ἐκ τῶν όπο οι περισσότεροι εγκατεστάθησαν στον "Αγιον Αὐγουστῖνον και ἐγκατέλειψαν τη Νέα Σμύρνη ποὺ βρίσκεται νοτιώτερα στην ἀνατολικὴ ἀκτὴ τη Φλωρίδος πρὸς τὸν ᾿Ατλαντικό, όπως καὶ ὁ Αγιος Αὐγουστίνος. Ἐκεῖ εξακολούθησαν να ζουν οι Λάκωνες αυτοί και χάρις στη φιλοπονία καὶ τὴν ἐργατικότητά τους τους ἀπέκτησαν μεγάλες περιουσίες, καὶ αποτέλεσαν την καλύτερη κοινωνία της πόλεως όπως έγραφε το 1837 ὁ ἱστορικὸς της Φλωρίδας Ουίλιαμς. Η πόλη της Νέας Σμύρνης σιγά σιγά ξέπεσε. Πάντως βρίσκεται ακόμη ἐκεῖ, δὲν ξέρω πια σὲ τὶ κατάσταση καὶ ἂν ὑπάρχουν ἀκόμη λείψανα των παλαιών ἐκείνων μεταναστῶν τῆς Λακωνίας. Τὸ περίεργο δὲ εἶναι ὅτι ἀκριβῶς στην ἀπέναντι ἀκτή, τὴ δυτική Φλώριδα, πρὸς τὸν κόλπο του Μεξικού, υπάρχει σήμερα σε πολύ ανθηρη κατάσταση, το Τάρπον Σπρίγκς, μιὰ ἄλλη έλληνική ἀποικία ἀπὸ ναυτικούς, σπογγαλιεῖς καὶ δύτες ἐκ τῶν ὁποίων οἱ πλεῖστοι αὐτῶν είναι νησιώτες ἀπ' τὴν Αἴγινα, τὴν "Υδρα, τὰ Δωδεκάνησα καὶ ἄλλα μέρη τῆς ναυτικῆς Ελλάδας.

Ἐκεῖ, ὅπως μαθαίνω, ή ζωὴ αυτών τῶν νησιωτῶν ήταν άλλοτε τόσον άκραιφνῶς Ελληνική, ώστε παλαιότερα πολλοὶ ἔμεναν χρόνια καὶ ξαναγύριζαν στην Ελλάδα, χωρις νὰ ἔχουν μάθει λέξη ἐγγλέζικη.

Αλλὰ καὶ ακόμα και σήμερα υπάρχει ακμαιος Ἑλληνισμός στο Τάρπον -Σπρίγκ, χάρις στην «Ένωσι Αιγινητων" της οποίας πρόεδρος εἶναι ὁ κ κ. Εμμανουήλ ἀπὸ τὴν Αἴγινα. Ἡ ἀποικία αὐτὴ τῶν νησιωτῶν νὰ εἶναι άραγε μιὰ ἀπλῆ σύμπτωσις στὰ μέρη ἐκεῖνα, ἢ μήπως οἱ ρίζες της κρατοῦνε ἀπ' τὴν παλιά ἐκείνη ἀποικία τῶν Λακώνων:

ΠΕΤΡ. Π. ΚΑΛΟΝΑΡΟΣ

Άρθρο του Πέτρου Καλοναρου στην εφημερίδα Η ΦΩΝΉ ΤΗΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ στις 9/12/1946