Ακουσε το «SOS» της Μονεμβασιάς

Το φαραωνικό τελεφερίκ που δρομολογούν ΥΠΠΟ και δήμος, με πρόσχημα την καθολική προσβασιμότητα των συμπολιτών μας, έκανε το κορυφαίο ευρωπαϊκό δίκτυο της κοινωνίας των πολιτών για την πολιτιστική κληρονομιά να κατατάξει το κάστρο στα 14 απειλούμενα ευρωπαϊκά μνημεία για το 2025.

ο κάστρο της Μονεμβασιάς βρίσκεται στη λίστα της Europa Nostra με τα 14 υπό απειλή μνημεία και τόπους πολιτισμικής κληρονομιάς της Ευρώπης για το 2025. Το φαραωνικού τύπου τελεφερίκ που δρομολογούν το υπουργείο Πολιτισμού και η δημοτική αρχή, με πρόσχημα την καθολική προσβασιμότητα των συμπολιτών μας, κατατάσσει πλέον τη Μονεμβασιά σε ένα από τα απειλούμενα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς που διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο.

Ο βανδαλισμός που επιχειρείται από το έργο ενάντια στη φυσιογνωμία του μοναδικού ιστορικού, αρχαιολογικού και περιβαλλοντικού μνημείου, που προστατεύεται από τον Αρχαιολογικό Νόμο και είναι ενταγμένο στο Natura 2000, έχει αναδειχθεί από την «Εφ.Συν.» με σειρά άρθρων από τον Ιανουάριο του 2024, τονίζοντας το τεράστιο πλήγμα που θα υποστεί η Μονεμβασιά «από την κατασκευή που θα γκρεμίσει οριστικά και αμετάκλητα τμήμα των τειχών της Ανω Πόλης, θα εγκαταστήσει τρεις μεγάλες μεταλλικές κολόνες, συρματόσχοινα και μεταλλικό κουβούκλιο τα οποία θα είναι ορατά από μεγάλη χιλιομετρική απόσταση, οπότε και θα γίνουν κυρίαρχα στοιχεία του μνημείου».

Και μπορεί το υπουργείο Πολιτισμού να κωφεύει, ωστόσο η Europa Nostra, το κορυφαίο ευρωπαϊκό δίκτυο της κοινωνίας των πολιτών για την πολιτιστική κληρονομιά, και το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕIB) διαβλέπουν τους σοβαρούς κινδύνους, γι’ αυτό και το εντάσσουν στο πρόγραμμα «7 Most Endangered» που από το 2013 έχει καθιερωθεί «ως μια κορυφαία πρωτοβουλία της κοινωνίας των πολιτών αφιερωμένη στη διαφύλαξη της απειλούμενης ευρωπαϊκής κληρονομιάς, ενεργώντας ως συνήγορος και καταλύτης για τη συγκέντρωση της απαραίτητης δημόσιας και ιδιωτικής υποστήριξης, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης».

Οπως γράφει στο σκεπτικό της η Επιτροπή, η οποία αποτελείται από εμπειρογνώμονες σε θέματα ιστορίας, αρχαιολογίας, αρχιτεκτονικής, συντήρησης, ανάλυσης έργων και οικονομικών, «η κύρια απειλή για τη Μονεμβασιά βρίσκεται σήμερα σε ένα σχέδιο για τελεφερίκ που προωθείται από το υπουργείο Πολιτισμού και τη δημοτική αρχή. Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, η οποία πρότεινε το Κάστρο της Μονεμβασιάς για ένταξη στο πρόγραμμα των 7 πιο απειλούμενων μνημείων για το 2025 (7 Most Endangered 2025), το σχέδιο τελεφερίκ προφανώς συνιστά απειλή υποτίμησης της περιβαλλοντικής και πολιτιστικής αξίας του συνολικού χώρου, υποβάθμισης της εμπειρίας των επισκεπτών και διάρρηξης της ενότητας του τοπίου.

Η διαθέσιμη “Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων” στερείται σαφήνειας και λεπτομέρειας σχετικά με τις επιπτώσεις του έργου στην πανίδα και τη χλωρίδα, στην ηχορύπανση και την κυκλοφοριακή συμφόρηση. Συνολικά, το έργο φαίνεται να εμπνέεται περισσότερο από κερδοσκοπικά ενδιαφέροντα παρά από ζητήματα προσβασιμότητας, παρότι εντάσσεται σε πρόγραμμα που αφορά την προσβασιμότητα του χώρου από άτομα με αναπηρία».

Προσθέτει ότι η απειλή που συνιστά το έργο έχει εγείρει σοβαρές ανησυχίες και έχει προσελκύσει δημόσιες δηλώσεις από φορείς όπως το ICOMOS, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων και η Monumenta. «Πολυάριθμοι φορείς και άτομα έχουν αναλάβει ή σχεδιάζουν να αναλάβουν μια σειρά από δράσεις για να μπορέσει η τοπική κοινότητα της Μονεμβασιάς, ο δήμος, το ελληνικό κράτος και το διεθνές κοινό να αναγνωρίσουν την απειλή που θέτει το έργο του τελεφερίκ τόσο για το περιβάλλον όσο και για την πολιτιστική κληρονομιά του Κάστρου της Μονεμβασιάς.

»Η Ελληνική Εταιρεία Πολιτισμού και Αθλητισμού προτείνει να αντικατασταθεί το σχέδιο για τελεφερίκ με σχέδιο για ανελκυστήρα επιβατών. Ενας βιομηχανικός ανελκυστήρας κατασκευάστηκε στη Μονεμβασιά πριν από μια δεκαετία για να διευκολύνει τα έργα αποκατάστασης της Ανω Πόλης. Μια φιλική προς τους επιβάτες εκδοχή του ανελκυστήρα θα προωθούσε την επιθυμητή βελτίωση της προσβασιμότητας της Ανω Πόλης. Αυτό το έργο θα πρέπει να συνδυαστεί με μελέτες και συνεννόηση με τον τοπικό πληθυσμό, με μεγαλύτερη στήριξη στο Σχέδιο Διαχείρισης του Κάστρου της Μονεμβασιάς, με καταγραφή των προτεραιοτήτων αλλά και των αντιπαραθέσεων, με συγκρότηση εκ των προτέρων λεπτομερών μελετών για τις περιβαλλοντικές και πολιτιστικές επιπτώσεις και με προώθηση ενός ευρύτερου διαλόγου για την προσβασιμότητα των χώρων πολιτιστικής και περιβαλλοντικής σημασίας με τους φορείς χάραξης πολιτικής στην Ελλάδα».

Συζήτηση

O Σύλλογος Φίλων Μονεμβασιάς από την πρώτη στιγμή εναντιώθηκε στα σχέδια με μια σειρά από παρεμβάσεις και εκδηλώσεις. Απόψε, διοργανώνει δημόσια ανοιχτή συζήτηση στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων (Ακαδημίας 50 στις 18.00).

Συμμετέχουν οι: Δημήτρης Λεβέντης, αρχιτέκτων, αντιπρόεδρος του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς της ΕΛΛΕΤ και μέλος της επιστημονικής ομάδας συμβούλων του προγράμματος «7 Most Endangered» της Europa Nostra. Δρ Κωνσταντίνος Πασχαλίδης, αρχαιολόγος, επιμελητής Αρχαιοτήτων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, ο οποίος θα αναλύσει το θέμα από αρχαιολογική σκοπιά. Τάσης Παπαϊωάννου, ομότιμος καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Θα παρουσιάσει την αρχιτεκτονική προσέγγιση του έργου. Κλεοπάτρα Θεολογίδου, αρχιτέκτων-αναστηλώτρια και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΛΛΕΤ, η οποία θα αναφερθεί στις επιπτώσεις. Πέτρος Κόκκαλης, πρώην ευρωβουλευτής της πολιτικής ομάδας «Πράσινοι / Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία», ο οποίος θα εστιάσει στη σχέση περιβάλλοντος και τουρισμού.