ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΑ ΚΕΝΤΡΩΤΙΑΝΙΚΑ ΦΡΑΤΣΙΩΝ.

Άποψη του συνοικισμού από τη Δύση.

ΕΞΩΡΑΪΣΤΙΚΟΣ-ΕΚΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΦΡΑΤΣΙΩΤΩΝ " ΤΑ ΦΡΑΤΣΙΑ "

Προ ολίγων ημερών με μια μικρή αλλά ζεστή παρέα πήραμε το δρόμο για το "παραμυθένιο φρούριο" στο λόφο των Κεντρωτίδων. Ο συνοικισμός των Κεντρωτιανίκων είναι μια από τις πλέον αξιόλογες γωνιές του χωριού μας ενώ θα μπορούσαμε να πούμε πως αποτελεί μια ανοιχτή εγκυκλοπαίδεια, αφού παραχωρεί πολλά στοιχεία τόσο για τους Κεντρωτίδες όσο και ευρύτερα για τη ζωή στα Κύθηρα κατά το παρελθόν. 
Αρχικά η παράδοση του χωριού μας θέλει αυτός ο συνοικισμός να δημιουργήθηκε με βάση την αρχιτεκτονική του Μυστρά. Αυτό όμως είναι κάτι μετέωρο αφού ποτέ δεν έχει αποδειχτεί κάτι τέτοιο επίσημα, το σίγουρο όμως είναι πως οι Κεντρωτίδες υπήρξαν εξαίρετοι νοικοκύρηδες και ταυτόχρονα φαίνεται πως διέθεταν έντονο το αίσθημα του ωραίου. 
Στα προπύλαια του λόφου μας "υποδέχτηκε" ο ιερός ναός της Μεταμόρφωσης του Κυρίου. Ο Ναός αυτός παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον και διαθέτει πλούσιο διάκοσμο τον οποίο όμως θα σας παρουσιάσουμε όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή. Επιπρόσθετα θα μπορούσαμε να τον χαρακτηρίσουμε ως ιστορικό μνημείο για τα Φράτσια αφού κατά τη διάρκεια της θητείας του δήμου Φρατσίων ήταν ο μητροπολιτικός ναός.
Καθώς προχωράμε το σοκάκι με το σχεδόν κατεστραμμένο πλέον καλντερίμι το θέαμα είναι τουλάχιστον εξαιρετικό και μεταφέρει τον επισκέπτη σε αλλοτινές εποχές. Καθώς αντικρίζουμε την νεκρόπολη βλέπουμε οικίες αρίστης αρχιτεκτονικής. Μια απόδειξη φυσικά της αρχοντιάς των Κεντρωτιάνων. Οχυρωμένη καστροπολιτεία θα μπορούσε να την χαρακτηρίσει κανείς παρά αγροτικό συνοικισμό. Αρχοντικά μικρά σπιτάκια με πελεκιτά σκαλοπάτια, δροσερά κελάρια για την αποθήκευση των ειδών του πρωτογενή τομέα, μικρές ζεστές αυλές για να ξαποσταίνει ο διαβάτης, λανόσπιτα* με ξυλόφουρνους και άλλα. Οι επίσημες κατοικίες μπορεί να είναι μικρές αλλά διαθέτουν όμορφες αλτάνες*, κομψότατα τζάκια με κορνίζα από πωρόλυθο, μικρά παραθυράκια και φυσικά την απαράμιλλης γοητείας θέα στις κοιλάδες που περικυκλώνουν τον λόφο.
Τους Κεντρωτίδες θα μπορούσαμε να τους χαρακτηρίσουμε αυτάρκεις διότι φαίνεται να διαθέτουν εύφορη γη και παρά την φτώχεια του παρελθόντος καταλαβαίνουμε πως σίγουρα είχαν μια πιο άνετη ζωή. Δεν είναι τυχαία φυσικά η τοποθεσία που επέλεξαν να κατοικούν αφού γύρω γύρω υπάρχει κοιλάδα με πολλά καρποφόρα δέντρα όπως για παράδειγμα αχλαδιές, συκιές, αραποσουκίες* και κάποια λίγα εσπεριδοειδή, βρυσικά πηγάδια* και γόνιμο έδαφος για καλλιέργεια. Μην ξεχνάμε πως στην περιοχή ο αείμνηστος συγχωριανός μας Ιωάννης Σάμιος《Κόρακας》 (+1952) καλλιεργούσε μικρές ποσότητες ρυζιού. Καθώς ανεβαίνουμε τα γραφικά δρομάκια, υπάρχουν πηγάδια για την αποθήκευση νερού από την βροχή, μικρά πετρόχτιστα λεστεκάκια* με σεράγιο* και ψηλά δέντρα όπως νυντριά, δεντρόπρινους και κυπαρίσσια που οι παλαιότεροι τα χρησιμοποιούσαν με θρησκευτικό σεβασμό για την τροφή των οικόσιτων ζώων, για το ξύλο και το καλοκαίρι για τον ίσκιο τους.
Η τελευταία εν ζωή Κεντρωτή που κατοικούσε μόνιμα στον συνοικισμό ήταν η αείμνηστη και φιλήσυχη συγχωριανή μας Ειρήνη Ι. Μαρσέλου (το γ. Δ. Κεντρωτή《Βρεττούλακα》+1997) ενώ η τελευταία Κεντρωτή που κατοικούσε ευρύτερα στο χωριό μας ήταν η αλησμόνητη και σιδηρά προσωπικότητα Αρετή Π. Παυλάκη (το γ. Γ. Κεντρωτή 《Κοδεσποτίνη》+2002). Αμφότερες οι γυναίκες ήταν μια περίτρανη απόδειξη αρχοντιάς και ευστροφίας των Κεντρωτίδων που έδειξαν και δείχνουν μεγάλη προκοπή όπου γης.
Είναι πραγματικότητα πως οι Κεντρωτίδες έδωσαν μεγάλη υπερηφάνεια στο χωριό μας αφού από αυτούς ξεπήδησαν στιβαροί στρατιωτικοί, πνευματικοί πατέρες, λόγιοι επιστήμονες κτλ. Μια ακόμα απόδειξη αυτής της υπεροχής είναι και ο νεαρός Φώτης ο οποίος κατά το παρελθόν σχολικό έτος εισήχθη στην Στρατιωτική Σχολή (ΣΣΑΣ) και μπορούμε και μεις να καυχόμαστε για αυτόν έστω και στο ελάχιστο. 
Ευχόμαστε αυτό το αριστούργημα για το χωριό μας, τα Κεντρωτιάνικα, με τη συμβολή όλων μας να σωθεί από τη φθορά του χρόνου και σύντομα να τα δούμε και πάλι να αποκτούν ζωή όπως και στο παρελθόν. Ελπίζουμε επίσης πως το καλοκαίρι αν όλα πάνε καλά και μπορούμε να ανταμώσουμε θα ήταν ωφέλιμο ένα Αυγουστινό απόγευμα να πάμε προς τα εκεί και να κάνουμε μια μικρή "ξενάγηση" στον υπέροχο αυτόν οικισμό. Παρακάτω θα σας παραθέσουμε ένα σύντομο φωτογραφικό υλικό από τον αδέξιο φακό μας.

                    ΤΟΠΙΚΗ ΔΙΑΛΕΚΤΟΣ
Λανόσπιτο είναι ο χώρος όπου υπάρχει το πατητήρι για την παραγωγή του κρασιού.
Αλτάνα (με το άλφα και το λάμδα να διαβάζονται κάπως σαν "αϊλτανα") είναι το υπερυψωμένο παρτέρι με λουλούδια στους τοίχους της αυλής.
Αραποσουκία είναι η φραγκοσυκιά.
Λέστεκο ή λεστεκάκι είναι ο στάβλος και Σεράγιο η αυλή του στάβλου. 

Υ.Γ. Είναι ένα ζήτημα που θα πρέπει να μας απασχολήσει σύντομα και ως σύλλογο και ως χωριό φυσικά. Το παραπάνω κείμενο θα θέλαμε να το αφιερώσουμε στον νεαρό Κωνσταντίνο Ι. Κοντολέων Κωνσταντίνος Κοντολέων ο οποίος υπερβαίνει εαυτόν πάντα εθελοντικά προκειμένου ο συνοικισμός να είναι επισκέψιμος.
Οικία Γεωργίου Πετρόχειλου ή Ζουδερού.

Το συγκεκριμένο δέντρο είναι το νυντρί το οποίο παράγει ένα είδος βελανιδιού το οποίο χρησιμοποιούσαν για την τροφή των οικόσιτων ζώων.

Οικία Ραΐση ή Πουλιού.

Το εσωτερικό του ιερού ναού της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος όπου και η ενορία των Κεντρωτίδων.

Οικία Δημητρίου Κεντρωτή ή Βρεττούλακα.

Η θέα προς βορειοανατολικά.

Το δημαρχείο του Δήμου Φρατσίων.

Οικία Βασιλείου και Ιωάννας Κεντρωτή (Βάσου).

Ο ιερός Ναός της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας ή Μανωλίτισσας έτσι όπως φαίνεται από τα Κεντρωτιάνικα.

Οικία Γεωργίου Πετρόχειλου ή Ζουδερού μετέπειτα οικία Κοντολέων.

Ένα από τα πολλά πηγάδια της περιοχής.

Οικία Κεντρωτή ή Πάνου.

Οικία Ιωάννου Σάμιου ή Κόρακα.

Οικία Μανούσου Κεντρωτή και μετέπειτα Μηνά Ιερέως Μαρέντη.

Το δάσος κάτω από τον συνοικισμό το οποίο ελπίζουμε κάποτε να καθαριστεί και να σωθεί.

Ενδεχομένως η οικία του Γεωργίου Ι. Κεντρωτή Σκρεμίδη ή Γιωργάκη και τόπος γέννησης του αείμνηστου συγχωριανού μας Ταγματάρχου Νικολάου Γ. Κεντρωτή.

Οικία Καλοκαιρινού ή Λέτουρα.