Γεωργία Γεννιά:Σοσιαλιστές, Σοσιαλδημοκράτες και το ΠΑΣΟΚ του αύριο
Γεωργία Γεννιά*
Ηδιάκριση ανάμεσα σε σοσιαλιστές και σοσιαλδημοκράτες δεν είναι απλώς μια θεωρητική συζήτηση. Είναι το νήμα που καθόρισε τις πορείες λαών, τα όρια κοινωνικών μεταρρυθμίσεων και τον χαρακτήρα ολόκληρων εποχών. Για το ΠΑΣΟΚ, αυτό το δίλημμα δεν είναι παρελθόν. Είναι παρόν και μέλλον.
Η ιστορική διαφορά
Οι σοσιαλιστές πίστεψαν στην υπέρβαση του καπιταλισμού. Είδαν το σύστημα ως δομικά άδικο, άρα αδύνατο να διορθωθεί. Οραματίστηκαν μια κοινωνία με κοινωνικοποιημένα μέσα παραγωγής, ισότητα και ριζική δημοκρατία. Οι σοσιαλδημοκράτες, αντίθετα, αποδέχτηκαν το πλαίσιο της αγοράς, αλλά επέλεξαν να το εξανθρωπίσουν. Έστησαν πάνω του το ευρωπαϊκό κοινωνικό κράτος, που μείωσε τις ανισότητες και δημιούργησε τις ισχυρότερες μεσαίες τάξεις στην Ιστορία.
Το ΠΑΣΟΚ ως ιδιότυπη σύνθεση
Το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου γεννήθηκε με το σύνθημα της «Αλλαγής» και άγγιξε τη ριζοσπαστική ψυχή του σοσιαλισμού. Ήταν το κόμμα που μίλησε για εθνική ανεξαρτησία, για δικαιώματα των μη προνομιούχων, για λαϊκή κυριαρχία. Και όμως, η ιστορική του συμβολή ήταν βαθιά σοσιαλδημοκρατική: έστησε το ΕΣΥ, έφερε θεσμικό εκδημοκρατισμό, αναδιανομή και κοινωνική κινητικότητα.
Αυτό το «δίπολο» δεν είναι αδυναμία· είναι πλεονέκτημα. Γιατί δείχνει ότι το ΠΑΣΟΚ υπήρξε το μοναδικό ελληνικό κόμμα που μπόρεσε να συνδέσει ριζοσπαστισμό με κυβερνησιμότητα.
Το σημερινό δίλημμα
Στον 21ο αιώνα, ο καθαρά σοσιαλιστικός δρόμος –δηλαδή η ανατροπή του καπιταλιστικού μοντέλου– έχει ελάχιστη κοινωνική αποδοχή. Από την άλλη, η παραδοσιακή σοσιαλδημοκρατία βρέθηκε σε κρίση, συχνά παγιδευμένη στον «τρίτο δρόμο» της διαχείρισης, χάνοντας την ψυχή της και αφήνοντας χώρο σε λαϊκισμούς και ακροδεξιές εκδοχές.
Το ΠΑΣΟΚ δεν έχει την πολυτέλεια να επαναλάβει αυτά τα λάθη. Ούτε να μείνει σε κενές διακηρύξεις, ούτε να αρκεστεί στη διαχείριση. Χρειάζεται να διαμορφώσει έναν σύγχρονο σοσιαλδημοκρατικό ριζοσπαστισμό.
Οι νέες μάχες
Ο κόσμος αλλάζει με πρωτοφανή ταχύτητα. Η κλιματική κρίση απειλεί την ίδια την επιβίωση. Η ψηφιακή οικονομία δημιουργεί τεράστιες ανισότητες, με λίγους «γίγαντες» να συγκεντρώνουν απίστευτο πλούτο. Η εργασία γίνεται επισφαλής, οι νέοι ζουν με αβεβαιότητα, οι μεσαίες τάξεις συμπιέζονται. Ταυτόχρονα, η δημοκρατία δοκιμάζεται από αυταρχικές λογικές και η κοινωνική συνοχή φθείρεται.
Απέναντι σε όλα αυτά, το ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να αρκεστεί σε συντηρητικές λύσεις. Οφείλει να είναι το κόμμα που θα τολμήσει:
• Πράσινη μετάβαση με κοινωνική δικαιοσύνη, ώστε η οικολογία να μην γίνει πολυτέλεια αλλά δικαίωμα όλων.
• Προστασία της εργασίας στη νέα εποχή, με δικαιώματα για τους νέους, ρύθμιση των ψηφιακών πλατφορμών, αξιοπρεπείς μισθούς.
• Ισχυρό κοινωνικό κράτος, που δεν επιτρέπει ούτε φτώχεια ούτε περιθωριοποίηση.
• Δίκαιη φορολογία, που θα ελαφρύνει τους πολλούς και θα ζητήσει περισσότερα από τα μεγάλα συμφέροντα.
• Δημοκρατικό βάθεμα, με συμμετοχή, διαφάνεια και αξιοπιστία απέναντι στους πολίτες.
Ο δρόμος της σύγχρονης σοσιαλδημοκρατίας με ριζοσπαστικές προτάσεις είναι εκείνος που ταιριάζει στο ΠΑΣΟΚ.
Η επιλογή
Η μεγάλη αξία του ΠΑΣΟΚ είναι ότι μπορεί να ξαναγίνει το κόμμα που δεν αρκείται να ακολουθεί τις εξελίξεις, αλλά τις καθορίζει. Στη θέση του διλήμματος «σοσιαλισμός ή σοσιαλδημοκρατία» η απάντηση δεν είναι δίλημμα. Είναι σύνθεση. Ένα ΠΑΣΟΚ σοσιαλδημοκρατικό στην πράξη αλλά σοσιαλιστικό στην ψυχή. Δηλαδή, με ριζοσπαστική στόχευση και ρεαλιστική στρατηγική.
Συμπέρασμα
Οι σοσιαλιστές ζήτησαν την αλλαγή του συστήματος. Οι σοσιαλδημοκράτες ζήτησαν τη βελτίωσή του. Το ΠΑΣΟΚ καλείται να κάνει κάτι πιο απαιτητικό: να τολμήσει να διορθώσει, να ρυθμίσει και να εκσυγχρονίσει το σύστημα με τέτοιο τρόπο, ώστε να μετασχηματίσει την κοινωνία σε κάτι δικαιότερο, πιο πράσινο, πιο δημοκρατικό.
Μόνο έτσι το ΠΑΣΟΚ θα ξαναγίνει η μεγάλη προοδευτική δύναμη της χώρας. Και μόνο έτσι η φράση «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες» θα αποκτήσει ξανά το βαθύτερο, σύγχρονο νόημά της: ότι η χώρα ανήκει σε όλους τους πολίτες της, ισότιμα, χωρίς αποκλεισμούς, με αξιοπρέπεια και ελπίδα.
*πρώην βουλευτής Ά Πειραιά & Νήσων, στέλεχος ΠΑΣΟΚ, εκπαιδευτικός
Δεν υπάρχουν σχόλια