ΕΛΕΝΗ ΧΑΡΟΥ:O βυζαντινός ναός του αγίου Ιωάννη στα Σανίδια, στον Ποταμό.

Ενας απο τους ναούς που γιορτάζουν αύριο στα Κυθηρα ειναι ο βυζαντινός ναός του αγίου Ιωάννη στα Σανίδια, στον Ποταμό.

Ἅγιος Ἰωάννης στά Σανίδια

Ἀρχικά ἦταν συγκρότημα δύο Ναῶν μονόκλιτων, καμαροσκέπαστων. Ὁ βόρειος εἶναι ἀρχαιότερος καί μεταγενέστερα προσκολλήθηκε σέ ὅλο τό μῆκος ὁ νότιος Ναός, ὁ ὁποῖος σήμερα εἶναι κατεστραμμένος. Ὁ σωζόμενος βόρειος εἶναι ἀφιερωμένος στόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Πρόδρομο καί εἶναι τοιχογραφημένος. Ἔχει ἐπιμηκυνθεῖ μεταγενέστερα πρός δυσμάς μέ τήν προσθήκη καμαροσκεποῦς χώρου. Εἰς τό ἐσωτερικό τοῦ Ναοῦ τό «σπεντόνι» ἐνισχύει τήν ἀντοχή τῆς καμάρας. Ἡ Ἁγία Τράπεζα στηρίζεται σέ τμῆμα παλαιοχριστιανικοῦ κίονα. Ὁ ζωγραφικός διάκοσμος ἔχει ἐκτελεσθεῖ σέ 2 στρώματα καί οἱ βυζαντινές τοιχογραφίες χρονολογοῦνται τό 15ο αἰ., ἐνῶ οἱ μεταβυζαντινές εἶναι τοῦ 17ου αἰ. Ὁ Ναός, ὁ ὁποῖος μαρτυρεῖται στήν ἀπογραφή τῶν ἐξωμονίων τό 1697, κατά τό 1705, λόγῳ τῆς παλαιότητάς του, εἶχε ἐρειπωθῆ καί ὁ περίβολός του εἶχε μετατραπῆ σέ μάντρα ζώων. Ἦταν κτητορικός ἰδιωτικός καί ἀνῆκε στήν οἰκογένεια Πισάνου. Τό 1659 ἀνεκαινίσθη ἀπό τόν παπᾶ Γεώργιο Πισάνο, σύμφωνα μέ ἀναμνηστική ἐπιγραφή πού βρισκόταν κατά τό 1705 ἐντοιχισμένη εἰς τόν τοῖχο τοῦ Τέμπλου. «αχνθ’ ἀνακενήσθη ὁ ναός τοῦ τημίου Προδρόμου καί Βαπτηστοῦ Ἰωάννου ὑπό ἔξοδο καί κόπου τοῦ εὐλαβεστάτου παπᾶ κύρ Γεωργίου Πισάνου καί τῶν τέκνων αὐτοῦ καί εἰς μνημόσυνον ἀμήν».

Σύμφωνα μέ σχεδιάγραμμα τοῦ ζωγραφικοῦ διακόσμου τοῦ Ναοῦ, πού ἐκπονήθηκε ἀπό τό δημόσιο νοτάριο καί ζωγράφο Ἰωάννη Καλλονᾶ κατά τό 1706, στό Β. τοῖχο τοῦ Ναοῦ ὑπῆρχαν οἱ παραστάσεις τοῦ ἁγίου Δημητρίου καί τοῦ Γενεθλίου τοῦ Προδρόμου μέ ἀφιερωματικές ἐπιγραφές, τοῦ Ἁγίου Νικολάου καί τοῦ Προδρόμου. Οἱ τοιχογραφίες αὐτές σώζονται μέχρι σήμερα. Στό Ν. τοῖχο ὑπῆρχε παράσταση τῆς Ἀποτομῆς τοῦ Προδρόμου. Δεξιά καί ἀριστερά τῆς Ὡραίας Πύλης οἱ εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ καί τῆς Παναγίας, ἐνῶ πάνω ἀπό τήν Ὡραία Πύλη ὁ Ἐπιτάφιος Θρῆνος μέ ἀφιερωματική ἐπιγραφή. Στό σχέδιο τοῦ Καλλονᾶ, στήν εἰκόνα τοῦ ἁγίου Νικολάου καί στήν παράσταση τῆς Ἀποτομῆς τοῦ Προδρόμου ὑπάρχει ἡ ἔνδειξη «οἰκόνα παλεά».