Ευρωπαϊκή Ημέρα Natura 2000 * Προστασία του Ευρώτα!!!

Είναι το πολυτιμότερο εργαλείο που έχουμε στη διάθεσή μας για τη διαφύλαξη της φυσικής μας κληρονομιάς στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Γράφει ο Ηλίας Παναγιωτακάκος

Το 2017 καθιερώθηκε, από εκπροσώπους ευρωπαϊκών περιβαλλοντικών φορέων (Ευρωπαϊκή Επιτροπή), η 21η Μαΐου ως «Ευρωπαϊκή Ημέρα Natura 2000» (European Natura 2000 Day), ώστε να γιορτάζεται σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, η προστασία της φύσης και οι προσπάθειες όσων συμβάλλουν καθημερινά στην επιτυχία αυτού του σημαντικού εγχειρήματος.

Η φετινή Ευρωπαϊκή Ημέρα Natura, η οποία γιορτάζεται λίγο πριν τη διεξαγωγή των ευρωεκλογών, αποτελεί, επίσης, μια καλή αφορμή για να αναλογιστούμε ευρύτερα τη σημασία των ευρωπαϊκών περιβαλλοντικών θεσμών, αλλά και τη μεγάλη ανάγκη για ενίσχυση και αποτελεσματική εφαρμογή των περιβαλλοντικών πολιτικών σε όλα τα επίπεδα, ένα ζήτημα που μας αφορά όλους.

Το Ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000 αποτελεί το μεγαλύτερο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών του κόσμου και, ταυτόχρονα, ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία της φύσης. Το δίκτυο Natura 2000 , θέτει υπό την προστασία του εκατοντάδες είδη της Ελληνικής πανίδας και χλωρίδας, καθώς και τις οικολογικά πολυτιμότερες περιοχές της χώρας μας. Ταυτόχρονα, λειτουργεί ως πλαίσιο για την επίτευξη της απαραίτητης ισορροπίας ανάμεσα στην προστασία της φύσης και τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Συνολικά 446 περιοχές που βρίσκονται σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, συγκροτούν το ελληνικό ,τμήμα του Ευρωπαϊκού δικτύου Natura 2000.

Οι προσπάθειες αντιμετώπισης των δύο κύριων παγκόσμιων περιβαλλοντικών απειλών, της κλιματικής κρίσης και της κρίσης βιοποικιλότητας, με την συμμετοχή στο δίκτυο Natura 2000 προσδίδει στη χώρα μας ένα σημαντικό στρατηγικό πλεονέκτημα. Η συμβολή του δικτύου είναι καθοριστική τόσο στην προστασία των φυσικών οικοσυστημάτων της χώρας μας και την ανάσχεση της απώλειας βιοποικιλότητας -η αξία των οποίων αναδεικνύεται μέσα από τις τραγικές συνέπειες της πρόσφατης πανδημίας του COVID-19- όσο και για την προώθηση βιώσιμων μορφών ανάπτυξης.

Η χώρας μας, αν και μικρή σε μέγεθος, ξεχωρίζει σε παγκόσμιο επίπεδο για την πλούσια βιοποικιλότητά της. Χιλιάδες διαφορετικά είδη φυτών και ζώων, πολλά από τα οποία δεν απαντώνται πουθενά αλλού στον κόσμο, αλλά και δεκάδες διαφορετικοί τύποι οικοτόπων, συνθέτουν το εντυπωσιακό «μωσαϊκό» της ελληνικής φύσης.

Σημαντική και συστηματική η θεσμική παρουσία του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α- Φορέα Διαχείρισης Πάρνωνα, Μουστού, Μαινάλου και Μονεμβασίας). Στην χωρική αρμοδιότητα περιλαμβάνονται δεκατέσσερις (14) περιοχές του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου Natura 2000 μεταξύ των οποίων ,οι εκβολές Ευρώτα, η περιοχή Βρονταμά και θαλάσσια περιοχή Λακωνικού Κόλπου (ΕΖΔ- π ΤΚΣ), όπως οι Υγρότοποι Εκβολών Ευρώτα (κ ΖΕΠ κωδικός: GR2540006) του Δήμου Ευρώτα. Κάθε μια από τις προαναφερόμενες προστατευόμενες περιοχές έχει τα δικά της χαρακτηριστικά (βιολογικά και γεωγραφικά,) με σημαντική ποικιλία και ιδιαίτερη οικολογική αξία, που τις καθιστούν περιοχές πολύτιμες και συνάμα με αυξημένες ανάγκες προστασίας. -Το πρόγραμμα “ Δράσεις για την βελτίωση του καθεστώτος διατήρησης προστατευόμενων ειδών ιχθυοπανίδας στον ποταμό Ευρώτα ” που θα υλοποιήσει το ΕΛΚΕΘΕ είναι σε θετική κατεύθυνση.

-Επίσης LIFE-IP 4 NATURA είναι το σημαντικότερο έργο των τελευταίων δεκαετιών για την προστασία της φύσης στην Ελλάδα. Το Έργο συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Πράσινο Ταμείο. Ο γενικός στόχος του προγράμματος LIFE είναι να συμβάλει στην εφαρμογή, στην επικαιροποίηση και στην ανάπτυξη της περιβαλλοντικής ,κλιματικής πολιτικής και νομοθεσίας της ΕΕ. μέσω της συγχρηματοδότησης έργων με Ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία.

Οι δύο οδηγίες της ΕΕ για την προστασία της φύσης –η οδηγία για τα πτηνά (1979) και η οδηγία για τα ενδιαιτήματα (οικοτόπους) (1992)– είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της πολιτικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα.

Τα κοινωνικοοικονομικά οφέλη των περιοχών του Δικτύου Natura 2000 όπως ο Ευρώτας είναι πολλαπλά . Στο πλαίσιο της ορθής διαχείρισης μπορούν να προωθήσουν τη βιώσιμη ανάπτυξη τοπικών περιοχών αλλά και να αποτελέσουν μια ευκαιρία για την προώθηση ήπιων μορφών τουρισμού (οικοτουρισμός), την ενίσχυση των της παραγωγής βιολογικών προϊόντων (π.χ Προϊόντων Προστασίας Προέλευσης -ΠΟΠ), την ανάπτυξη της οικοτεχνίας και των μικρών βιοτεχνιών. Επίσης, δίνεται η δυνατότητα άντλησης σημαντικών κεφαλαίων από τις χρηματοδοτήσεις της ΕΕ (όπως τα προγράμματα LIFE+, από το Ταμείο Συνοχής κτλ). Οι θεσμικές ανεπάρκειες (περιβαλλοντικός νόμος 4685/2020), όμως αποτελούν ίσως την πιο σημαντική τροχοπέδη για την εφαρμογή των Οδηγιών στις οποίες στηρίζεται το Δίκτυο. Το Δίκτυο Natura 2000 αναμφίβολα έχει συνδράμει στην προστασία του περιβάλλοντος και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας.

Η ορθολογική διαχείριση των περιοχών αυτών κρύβει σημαντικά κοινωνικοοικονομικά οφέλη για τους τοπικούς πληθυσμούς και τη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας. Το δίλημμα που θα αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα και τις απαντήσεις πρέπει να τις δώσουν το σύστημα διακυβέρνησης είναι το είδος της ανάπτυξης. Δηλαδή οικονομική μεγέθυνση χωρίς όρους και όρια Ή ποιοτική και ανθρωποκεντρική ανάπτυξη προς όφελος των κοινωνιών;