ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΣΠΥΡΙΔΑΚΟΥ:Μάνη ένα ζωντανό Μουσείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ποιος θα το προστατέψει;

18 Απριλίου 2021-Παγκόσμια Ημέρα Μνημείων και Τοποθεσιών

Μάνη ένα ζωντανό Μουσείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ποιος θα το προστατέψει;

Η 18η Απριλίου κάθε χρόνου έχει ορισθεί από την UNESCO και το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών (INTERNATIONAL COUNCIL OF MONUMENTS AND SITES –ICOMOS) ως Παγκόσμια Ημέρα των Μνημείων. Η επέτειος αυτή αποβλέπει στην ευαισθητοποίηση στο μείζον ζήτημα της προστασίας της Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
 Με τον όρο "Πολιτιστική Κληρονομιά" περιγράφονται όλα εκείνα τα στοιχεία που κληρονομούνται από τις παλαιότερες γενιές, διατηρούνται στο παρόν και διοχετεύονται στο μέλλον για να επωφεληθούν οι επόμενες γενιές. Ο όρος Πολιτιστική Κληρονομιά περιλαμβάνει τον απτό πολιτισμό (μνημεία, τοπία, βιβλία, έργα τέχνης κλπ.), τον άυλο πολιτισμό (όπως τη λαογραφία, τις παραδόσεις, τη γλώσσα ) και τη «φυσική» κληρονομιά, που περιλαμβάνει σημαντικά πολιτιστικά τοπία και την βιοποικιλότητα. Ο πολιτισμός και η κληρονομιά του, αναμφισβήτητα αποτελούν πολύτιμο οικονομικό και κοινωνικό κεφάλαιο με μεγάλη αναπτυξιακή δυναμική. Το πολιτιστικό απόθεμα μιας περιοχής μπορεί να γίνει μοχλός βιώσιμης ανάπτυξης και αειφορίας, με τη εξασφάλιση αφενός εισοδήματος και απασχόλησης, κατά συνέπεια ευημερίας, και αφετέρου των απαραίτητων πόρων για τη συντήρηση, ανάδειξη και προστασία του ίδιου του πολιτιστικού κεφαλαίου. 
Η Λακωνία μας βρίθει μνημείων πολιτισμού και το πολιτιστικό της απόθεμα, που συνιστά και ένα από τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα, είναι μεγάλο και εν μέρει ανεκμετάλλευτο. Ένα παράδειγμα από τα τοπία και τόπους που συνιστούν μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς στη Λακωνία, είναι η Μάνη. 
Η επίσκεψη στη Μάνη σου δίνει μια πρωτόγνωρη αίσθηση ελευθερίας, συνέπεια σίγουρα της ιστορικής της ιδιοπροσωπίας αλλά και του γεγονότος ότι δεν έχει αλλοτριωθεί από το μαζικό τουρισμό , διατηρώντας την αρχέγονη άγρια ομορφιά της. Γράφει ο Κωστής Παλαμάς: «Να και οι Μανιάτες! Κι είν’ όπως είναι οι βράχοι τους: και σουβλεροί και ολόγυμνοι και απάτητοι και ξεμοναχιασμένοι». Απάτητοι κι ανέγγιχτοι όπως ήταν η πατρίδα τους, η Μάνη και έτσι θα έπρεπε να παραμείνει ως μνημείο παράδοσης που αντιστέκεται στο πέρασμα των αιώνων. Πύργοι, Πυργόσπιτα, Πυργομονάστηρα, οικισμοί που μοιάζουν στοιχειωμένοι, μεταφέρουν τον επισκέπτη σε άλλες εποχές ξυπνώντας μνήμες από τους αγώνες της σκληροτράχηλης αυτής ράτσας εναντίον των Φράγκων, των Τούρκων, των Τουρκοαιγυπτίων του Ιμπραήμ όπως και κάθε επίδοξου κατακτητή. Η Μάνη ανέκαθεν αποτελούσε καταφύγιο όσων ήταν ή επιθυμούσαν να είναι ελεύθεροι από όλη την Ελλάδα και όχι μόνο. Από τις αρχοντικές βυζαντινές οικογένειες , στον Κροκόδειλο Κλαδά , μέχρι τους ήρωες του 21. Υποχρέωση του ελληνικού κράτους είναι από τη μια η απόδοση τιμής σε αυτή τη γωνιά της Ελλάδας και από την άλλη η διατήρηση και ανάδειξη του πολιτιστικού της φορτίου κάτι που για να καταστεί εφικτό πρέπει η περιοχή να παραμείνει ανέγγιχτη, ως ένα ζωντανό Μουσείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια τα απάτητα βουνά της Μάνης αλώθηκαν με την τοποθέτηση ανεμογεννητριών όπως και άλλες περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλους σε όλη την Ελλάδα. Ναι μεν, η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι μια αναγκαιότητα για την ενεργειακή αυτονομία της χώρας μας αλλά έγινε χωρίς σχέδιο και ιδιαίτερη μέριμνα για περιοχές που έπρεπε να τύχουν ιδιαίτερης προστασίας όπως η Μάνη. Και ενώ για κάποιους οικισμούς όπως η Αρεόπολη, η πολυφωτογραφημένη Βάθεια, η Κοίτα και η Μίνα, μέχρι πρότινος υπήρχε περιοριστικός όρος περί μη ορατότητας ανεμογεννητριών από αυτές, πρόσφατα, με υπουργική απόφαση καταργήθηκε και αυτή η δικλείδα προστασίας και άνοιξε ο δρόμος για ανεξέλεγκτη τοποθέτηση γιγάντιων ανεμογεννητριών ακόμα και δίπλα στους ιστορικούς αυτούς οικισμούς. Το τοπίο θα μετατραπεί σιγά σιγά σε κυρίαρχα τεχνολογικό καθώς τα αιολικά πάρκα τείνουν να επικρατούν σε βάρος άλλων στοιχείων, καταλαμβάνοντας σχεδόν ολόκληρο τον Μανιάτικο ορίζοντα. Οι ενσωματωμένοι στο φυσικό περιβάλλον παραδοσιακοί οικισμοί θα υποβαθμιστούν, οι γραφικές διαδρομές και οι εξαιρετικές φυσικές, πολιτιστικές ή άλλες αξίες όπως η ταυτότητα ή η αυθεντικότητα που είναι επιθυμητές για διάφορες δραστηριότητες ή τομείς όπως ο τουρισμός, θα εκλείψουν με δυσμενείς συνέπειες, εν τέλει, στους τοπικούς πληθυσμούς που ίσως αρχικά δελεάστηκαν από τα όποια οικονομικά οφέλη από τη δημιουργία αιολικών πάρκων. 
Ποιος τελικά θα προστατέψει την πολιτιστική προίκα αυτού του τόπου αν δεν το κάνει η ίδια η Κυβέρνηση αφού δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια έχουν μόνο γνωμοδοτικό ρόλο χωρίς δυνατότητα παρέμβασης; Αναμφισβήτητα αποτελεί αναγκαιότητα να δημιουργηθεί στην Ελλάδα ένα εθνικό στρατηγικό σχέδιο για την προστασία του τοπίου και της πολιτιστικής κληρονομιάς από την ανεξέλεγκτη όρεξη των οικονομικών συμφερόντων.
Ποιοί λοιπόν θα βάλουν πλάτη ... «για να γλιτώσουν αυτή τη φλούδα από το τσακάλι και την αρκούδα!»